Peningamál - 01.07.2007, Blaðsíða 59

ERLEND STAÐA ÞJÓÐARBÚSINS OG ÞÁTTATEKJUR
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
2
59
8% hefði það haft í för með sér að hreinar erlendar eignir ykjust um
208 milljarða SEK en til samanburðar var afgangur af viðskiptajöfnuði
Svía árið 2005 um 188 milljarðar SEK. Að sjálfsögðu hefði það öfug
áhrif ef sænska krónan styrktist. Eignir erlendra aðila í Svíþjóð eru hins
vegar að stærstum hluta í sænskum krónum og því hafa breytingar á
verðmæti þeirra mældar í erlendum gjaldeyri ekki áhrif á hreina erlenda
stöðu.
Verðbréfaeign erlendra aðila í sænskum hlutabréfum er talsvert
meiri en eign Svía í hlutabréfasafni þeirra. Hlutabréf í Svíþjóð hafa
hins vegar hækkað hlutfallslega meira í verði en hlutabréf á erlendum
mörkuðum. Framlag þessa liðar til hreinnar stöðu hefur því verið óhag-
stætt mestallt tímabilið. Samantekið hafa þessir þættir haft þau áhrif að
hrein erlend staða sænska þjóðarbúsins hefur ekki batnað í samræmi
við mikinn afgang á viðskiptajöfnuði undanfarin ár.
Þróun mála á Nýja-Sjálandi er svipuð og á Íslandi
Þróun efnahagsmála á Nýja-Sjálandi á síðustu árum hefur að ýmsu leyti
verið svipuð þróuninni hér á landi (sjá m.a. viðauka 2 í Peningamálum
2007/1). Viðskiptahallinn hefur vaxið ár frá ári og nam um 9% af VLF
árið 2005 (sjá mynd 5). Andstætt því sem gerst hefur í þeim löndum
sem fjallað var um hér að framan hefur þróun hreinnar erlendrar stöðu
þjóðarbúsins hins vegar verið í takt við þróun viðskiptahallans (sjá t.d.
Medina, Munro og Soto (2006)). Hrein erlend staða var neikvæð um
sem nemur 89% af VLF árið 2005 og jöfnuður þáttatekna neikvæður
um 7% af VLF (Edwards 2006). Meginþáttur viðskiptahallans, ólíkt
Íslandi þar til nýlega, hefur verið halli á þáttatekjum, en ekki á vöru-
og þjónustuviðskiptum. Mikið streymi erlends fjármagns inn í landið
skýrist að miklu leyti af nánum tengslum þess við Ástralíu, en meg-
inhluti beinnar erlendrar fjárfestingar kemur þaðan. Fjárfesting hefur
verið mikil í fjármálafyrirtækjum og öðrum geirum þar sem hagnaður
hefur verið mikill undanfarin ár. Þetta hefur skilað sér í miklu útstreymi
í gegnum liðinn endurfjárfestur hagnaður sem aftur hefur haft mjög
neikvæð áhrif á jöfnuð þáttatekna. Svipað og í Svíþjóð hefur ávöxt-
un erlendra eigna verið talsvert lægri en ávöxtun erlendra skulda, en
heildarávöxtun erlendra eigna hefur verið að meðaltali um 3% undan -
farin ár en í kringum 6% á erlendum skuldum (Edwards 2006).
Sameiginleg einkenni
Af dæmunum sem rakin eru hér að framan má draga nokkurn lær-
dóm fyrir Ísland. Eftir því sem erlendar skuldir og eignir hækka geta
smávægilegar breytingar á arðsemi einstakra undirfl okka haft mikil
áhrif á jöfnuð þáttatekna. Þar sem samsetning eigna- og skulda er
sjaldan eins getur mismunandi ávöxtun þeirra leitt til jákvæðs jafnaðar
þáttatekna þótt hrein staða við útlönd sé neikvæð (eða öfugt), sé hún
ekki mjög neikvæð. Sökum mismunandi vægis beinnar fjárfestingar
og hlutabréfa í eignasafni einstakra landa getur verðþróun þeirra haft
umtalsverð áhrif á þróun hreinnar erlendrar stöðu landa, enda ólíklegt
að þróun eignaverðs, gengis og vaxta fylgist ávallt að. Því meiri verða
áhrifi n sem eignir og skuldir eru meiri. Margföldun eigna og skulda
getur því ýmist haft veruleg áhrif á hreina erlenda stöðu eða lítil sem
engin, eins og í tilfelli Bretlands.
Heimildir: Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, Lane & Ferretti (2006), OECD.
Mynd 5
Hrein erlend staða og
viðskiptajöfnuður Nýja-Sjálands
Árlegar tölur 1980-2005
% af VLF
Hrein erlend staða (v. ás)
Hrein erlend skuldastaða (v. ás)
Viðskiptahalli (h. ás)
% af VLF
-120
-100
-80
-60
-40
-20
0
-12
-10
-8
-6
-4
-2
0
‘04‘01‘98‘95‘92‘89‘86‘83‘80