Peningamál - 01.07.2007, Blaðsíða 27

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
2
27
fyrri könnunum hafa ætíð mun fleiri fyrirtæki á landsbyggðinni viljað
fækka starfsmönnum en á höfuðborgarsvæðinu. Minnstur vilji til fjölg-
unar starfsmanna var í sjávarútvegi (17%) en mestur í fjármála- og
tryggingastarfsemi og sérhæfðri þjónustu (72-76%).
Skortur á sérhæfðu starfsfólki hefur aukist
Eins og undanfarin misseri hefur aukinni eftirspurn eftir vinnuafli að
mestu leyti verið mætt með innflutningi vinnuafls. Fyrstu fimm mánuði
ársins fjölgaði nýjum erlendum starfsmönnum á vinnumarkaði um 470
að meðaltali á mánuði og 330 hófu störf hjá nýjum atvinnurekanda
mánaðarlega. Rúmlega 90% nýrra starfsmanna á vinnumarkaði komu
frá ESB-8-ríkjunum.2
Engar vísbendingar sjást enn um að dragi úr framboði ríkis-
borgara frá ESB-8-ríkjunum til landsins þrátt fyrir að verulega hafi
dregið úr atvinnuleysi í Evrópu. Minna atvinnuleysi þar gæti þó átt
þátt í auknum skorti á sérhæfðu starfsfólki hér á landi undanfarna
mánuði. Samkvæmt könnun meðal stærstu fyrirtækja landsins er
mikill vilji til að fjölga starfsfólki í fjármála- og tryggingastarfsemi og
sérhæfðri þjón ustu og telja stjórnendur rúmlega 70% fyrirtækja í þeim
greinum að skortur sé á starfsfólki. Erfiðara virðist vera að manna
störf í þessum greinum með starfsfólki frá evrópska efnahagssvæð-
inu og langan tíma tekur að fá atvinnuleyfi fyrir starfsfólk utan þess.
Atvinnurekendur hafa því í auknum mæli þurft að keppa um sérhæft
innlent starfsfólk með yfirboðum í launum.
Launaskrið meðal sérfræðinga eykst
Opnun íslensks vinnumarkaðar fyrir starfsmönnum frá ESB-8-ríkjunum
létti nokkuð á undirliggjandi launaþrýstingi á vinnumarkaði á seinni
hluta síðasta árs, sérstaklega meðal ófaglærðs starfsfólks. Skortur á
sérhæfðu starfsfólki hefur hins vegar aukist undanfarna mánuði vegna
mikillar eftirspurnar og hefur það leitt til verulegs launaþrýstings hjá
þessum hópum.
Vaxandi umframeftirspurn sem ekki er hægt að mæta með inn-
flutningi vinnuafls hefur komið fram í því að laun þessara hópa hafa
hækkað töluvert umfram laun annarra starfshópa það sem af er ári.
Umsamdar launahækkanir sem komu til framkvæmda 1. janúar sl.
voru almennt 2,9% en launavísitala fyrir allan vinnumarkaðinn hækk-
aði um 4,2% milli fjórðunga á fyrsta ársfjórðungi. Sérfræðingar, tækn-
ar, sérmenntað starfsfólk og skrifstofufólk hækkuðu töluvert meira eða
á bilinu 4,8-5,9%.3
Launahækkanir skila sér upp allan launastigann
Í kjölfar samkomulags milli Alþýðusambands Íslands og Samtaka
atvinnulífsins sl. sumar við endurskoðun launaliðar kjarasamninga var
gert ráð fyrir því við spágerð að hækkun lægstu launa, sem var mark-
2. Nýju Evrópusambandsríkin átta eru Eistland, Lettland, Litháen, Pólland, Slóvakía, Slóvenía,
Tékkland og Ungverjaland.
3. Launabreytingar samkvæmt launavísitölu Hagstofunnar eru líklegast töluvert vanmetnar
þegar hreyfingar milli atvinnurekenda eru jafn miklar og nú er, þar sem vísitalan mælir
aðeins breytingar á launum starfsmanna í starfi hjá sama atvinnurekanda. Launabreytingar
sem verða þegar einstaklingar færa sig á milli atvinnurekenda vegna hærri launa koma því
ekki fram í vísitölunni.
Heimild: Vinnumálastofnun.
Mynd VI-4
Erlendir starfsmenn skráðir
hjá Vinnumálastofnun
Nýir starfsmenn á vegum starfsmannaleigna
Skráðir nýir starfsmenn frá ESB-8
Ný tímabundin leyfi
Ný tímabundin leyfi á nýjum vinnustað, framlengd
tímabundin leyfi og starfsmenn frá ESB-8 áður á
vinnumarkaði
Fjöldi, viðbót í hverjum mánuði
0
200
400
600
800
1.000
1.200
1.400
2007200620052004
Heimild: Hagstofa Íslands.
Mynd VI-5
Vísitala launa á almennum vinnumarkaði
eftir starfstéttum
Breyting frá fyrra ári (%)
%
Alls
Stjórnendur
Sérfræðingar
Tæknar og sérmenntað starfsfólk
Skrifstofufólk
Þjónustu-, sölu- og afgreiðslufólk
Iðnaðarmenn
Verkafólk
6
7
8
9
10
11
12
13
14
1. ársfj.4. ársfj.3. ársfj.2. ársfj.1. ársfj.
2006 2007