Peningamál - 01.07.2007, Blaðsíða 68

ERLEND STAÐA ÞJÓÐARBÚSINS OG ÞÁTTATEKJUR
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
2
68
Aukið frjálsræði til fjármagnsfl utninga á grundvelli EES-samnings-
ins auk breytinga á laga- og stofnanaumhverfi fjármálamarkaðarins og
á hagkerfi nu í heild því samfara hefur haft mikil áhrif á umfang og eðli
beinnar fjárfestingar. Eftir að fjármagnsfl utningar voru gefnir frjálsir í
ársbyrjun 1995 fór smám saman að bera á eignarhaldsfélögum sem
stofnuð voru á erlendri grund en voru að einhverju eða að mestu leyti í
eigu innlendra aðila. Segja má að fjárfesting Scandinavian Holding S.A.
sem keypti um 24,1% hlut í Fjárfestingarbanka atvinnulífsins hf. við
einkavæðingu bankans árið 1998 hafi gefi ð tóninn í þessu sambandi.
Á síðustu tveimur árum hafa sífellt fl eiri innlendir aðilar sem eiga
10% eða stærri eignarhlut í fyrirtækjum skráðum í Kauphöll Íslands eða
í óskráðum félögum fl utt eignarhald á hlut í innlendum fyrirtækjum
yfi r í erlend eignarhaldsfélög. Það hafði t.d. mikil áhrif á tölur um
beina fjárfestingu innlendra aðila erlendis árið 2005 og beina fjárfest-
ingu erlendra aðila á Íslandi að innlendur aðili fl utti eignarhald á hlut í
nokkrum skráðum félögum í Kauphöll Íslands yfi r í erlent félag. Áhrif
þessa á jöfnuð þáttatekna komu þannig fram að hlutur hins ,,erlenda”
fjárfestis af miklum hagnaði innlenda félagsins (bæði í formi útgreidds
arðs og endurfjárfests hagnaðar) var skráður sem tekjur og fjárfesting
þess lands sem eignarhaldsfélagið var með lögheimili í. Vegna þess að
erlenda eignarhaldsfélagið var í eigu móðurfélags á Íslandi þá skilaði
hagnaður þess félags sér hins vegar inn í uppgjör móðurfélagsins á Ís-
landi og sem þáttatekjur í greiðslujöfnuði. Þarna á sér því stað ákveðin
,,hringrás”. Slíkur fl utningur á eignarhaldi þarf einnig að endurspegl-
ast í fl æði fjármagns. Því hefur verið afl að upplýsinga um bókfært verð
þess hlutar sem færður er í erlent félag og fjárhæðin jafnframt mótbók-
uð sem bein erlend fjárfesting í innlenda félaginu.
Árið 2006 var tilkynnt um fl utning á eignarhaldi á eignarhlut í
nokkrum verðmætum innlendum félögum yfi r í erlend eignarhalds-
félög og mun það að óbreyttu hafa töluverð áhrif á jöfnuð þáttatekna á
komandi árum. Að baki þessum tilkynningum um fl utning á eignarhaldi
liggur í fl estum tilvikum sú skýring að Ísland sé frábrugðið mörgum Evr-
ópulöndum að því leyti að hagnaður af sölu hlutabréfa er skattlagður
hér, en er það ekki víða annar staðar í Evrópu, til dæmis í Hollandi.
Færst hefur í vöxt að íslensk fyrirtæki og einstaklingar færi hluta-
bréfaeign sína til útlanda beinlínis í því skyni að komast hjá því að
greiða skatt af söluhagnaði hlutabréfa, sem er skattskyldur hér á landi
en þó eru ákveðnar frestunarheimildir fyrir hendi. Söluhagnaður hluta-
bréfa er hins vegar almennt undanþeginn skattlagningu í öðrum Evr-
ópuríkjum að ákveðnum skilyrðum uppfylltum. Sem dæmi má nefna
Noreg, Svíþjóð, Danmörku og Holland. Þrátt fyrir að slíkur hagnaður
sé skattfrjáls í mörgum Evrópulöndum hefur Holland orðið fyrir valinu
hjá mörgum innlendum aðilum á síðustu misserum. Ástæðan fyrir því
að Holland er vinsælla en önnur lönd er sú að hollensku reglurnar eru
rýmri og þægilegri en annars staðar auk þess sem boðið er upp á ann-
ars konar skatthagræði. Lágt tekjuskattsþrep á fyrirtæki á Íslandi virðist
því ekki duga eitt og sér þegar innlendir fjárfestar taka ákvörðun um
hvar lögheimili félaga þeirra eigi að vera.12
12. Sjá einnig umræðu um þetta í MBL. 11. jan. bls. 12 (viðskipti og atvinnulíf) og 25. jan.
2007, bls. 8 (viðskipti/athafnalíf).