Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1995, Page 113
MULAÞING
111
Þá getur hann þess einnig, að Jón hafi annaðhvort viljað fá Bólett eða
Elísabetu, dætra Jens, en Jens synjað honum þess. (Huld I, 154). Virðist
því eitthvað hafa verið hæft í þeim orðrómi.
Gísli virðist hallast að þeim orðrómi, að þau, sem ekki fundust í bátn-
um, hafi komizt í erlendar duggur, en fjöldi þeirra var jafnan úti fyrir
Austurlandi og nefnir hann ýmsar hviksögur, sem eiga að sýna fram á
það. Er ein á þá leið, að sést hafi í rauða flík hangandi sem til þerris í
reiða eins skipsins, og ætluðu menn það vera mundi kápa Wíums. (Huld
I, 153-155).
I bréfaskiptum, sem fram fóru á milli danskra og íslenzkra embættis-
manna mörgum árum síðar vegna blóðskammarmála þeirra Geitarvíkur-
systkina, Jóns og Sunnefu, er komið inn á þennan orðróm. Þar er því
haldið fram að gjörðabók Jens sýslumanns (Protocoll), í hverju hafi ver-
ið fyrrnefndur dómur (hvori var denne Sag og Dom) Jens yfir systkinun-
um frá því fyrr um vorið hafi fundizt rekinn upp á stein („opdrev paa en
Sten“) í fjörunni þar sem skipstapinn varð útifyrir.
Sé eitthvað hæft í þessum orðrómi, gerir það að vísu málið enn dular-
fyllra, þar sem það gæti bent til þess, að skipstapinn og mannahvarfið
hafi verið af mannavöldum en ekki slys.
Þetta hlýtur þó að vera eitthvað málum blandið. í fyrsta lagi er nær ó-
hugsandi að dómabók sýslumanns hefði rekið á land óskemmda eftir
langt sjóvolk, og í annan stað er nærri útilokað að hún hefði fundist á
svo langri strandlengju.
Ef eitthvað er hæft í þessu, virðast mér tveir möguleikar fyrir hendi
sem haldbær skýring. I fyrsta lagi, að einhverjir í landi hafi beinlínis tek-
ið traustataki gjörðabók sýslumanns í þingaferðum þá um vorið, eða þá
komizt yfir hana með einhverjum öðrum hætti, áður en slysið bar að. f
annan stað, að hún hafi fundizt í bátnum, sem rak að landi með hinum
látnu.
Hver sem raunveruleikinn hefur verið, er það a.m.k. víst, að héraðs-
dómur Jens yfir systkinunum komst til skila og í hendur Hans Wíums og
fékk síðar staðfestingu á Alþingi og var skotið til konungsnáðar. Það eitt
styður því þennan orðróm.
Hvort sem það hafa verið fyrmefndar bréfaskriftir, sem borizt hafa um
landið, eða þá að þetta hafi kvisazt út á einn eða annan hátt, þá geta
ýmsar yngri heimildir um þennan orðróm, m.a. Gísli Konráðsson, sem
var uppi á 19. öld.
Gísli segir, að morguninn eftir skipstapann og hvarf Jens hafi
skjalataska sýslumanns (pacquet) fundizt á stórum steini í fjörunni, þar