Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.04.2010, Blaðsíða 58

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 2. tbl. 86. árg. 201054
UMRÆÐUR
Niðurstöður rannsóknarinnar varpa ljósi á reynslu íslenskra
sjúklinga af verkjum og verkjameðferð eftir skurðaðgerð. Þær
sýna að verkirnir eru algengir og stór hluti sjúklinga er með
slæma verki á sjúkrahúsinu. Þetta er í samræmi við niðurstöður
erlendra rannsókna (Apfelbaum o.fl., 2003; Carr, 2001; Chung
og Lui, 2003). Hlutfall sjúklinga með verki sólarhring áður en
spurningalista var svarað er ívið hærra en komið hefur fram í
öðrum sambærilegum íslenskum rannsóknum á skurðsjúklingum
og sjúklingum á lyf­ og skurðlækningadeildum, en að öðru leyti
eru niðurstöður svipaðar (Herdís Sveinsdóttir og Anna Gyða
Gunnlaugsdóttir, 1996; Elínborg G. Sigurjónsdóttir o.fl., 2001).
Ein algengasta orsök ófullnægjandi verkjameðferðar virðist
vera að sjúklingar greini ekki frá verkjunum (Lynch, 2001).
Orsakir þess geta verið margþættar og hefur verið nefnt
að sjúklingar vilji ekki ónáða hjúkrunarfræðinga af hræðslu
við að vera álitnir kvartgjarnir (Idvall, 2002), eru hræddir
við aukaverkanir og ánetjun verkjalyfja (Carr, 2001; Manias
o.fl., 2006) og neikvæð viðhorf þeirra gagnvart verkjum og
verkjalyfjum (Ward o.fl., 1993). Vaxandi umræða í þjóðfélaginu
um skort á hjúkrunarfræðingum, undirmönnun á deildum og
mikið álag á hjúkrunarfræðingum getur jafnframt orsakað það
að sjúklingar veigri sér við að biðja um verkjalyf.
Þátttakendur í rannsókninni virðast ekki hafa gert sér miklar
vonir um verkjameðferð eftir aðgerð frekar en skurðsjúklingar
víða annars staðar (Idvall, 2002; Svensson o.fl., 2001). Þetta
er vandi sem taka þarf á af ákveðni og festu. Mikilvægt er
að skipuleggja fræðslu á innskriftarmiðstöð með hliðsjón af
þessu sem og að auka meðvitund almennings um gildi góðrar
verkjameðferðar með almennri heilbrigðisfræðslu þar sem
henni verður viðkomið.
Nýjar íslenskar rannsóknir á viðhorfum og þekkingu
hjúkrunarfræðinga og lækna á verkjum og verkjameðferð
fundust ekki en rannsóknir hafa sýnt að þeir þættir geta hafa
áhrif á verkjameðferð (Dihle o.fl., 2006; McCaffery og Robinson,
2002). Hins vegar benda niðurstöður nýlegrar íslenskrar
rannsóknar, sem gerð var á reynslu hjúkrunarfræðinga af
því að annast sjúklinga með verki, til þess að góð fræðileg
þekking hjúkrunarfræðinga á verkjum nægi ekki ein og sér
til að veita fullnægjandi verkjameðferð. Ýmsir aðrir þættir,
meðal annars stofnanalegir þættir og samskipti við lækna hafi
þar áhrif (Blondal og Halldorsdottir, 2009). Því þarf einnig að
skoða slíka þætti í viðbót við hefðbundna kennslu um verki
og verkjameðferð og tryggja að stöðugt séu í gangi verkferlar
sem viðhalda árvekni starfsfólks gagnvart mikilvægi góðrar
verkjameðferðar eftir skurðaðgerð. Sú niðurstaða, að fræðslu
um verki og verkjameðferð sé ábótavant, bendir jafnframt til þess
að endurskoða þurfi tilhögun þeirrar fræðslu til skurðsjúklinga.
Sú niðurstaða, að sjúklingarnir töldu verki hafa áhrif á daglegar
athafnir sínar, kom ekki á óvart (Elínborg G. Sigurjónsdóttir
Tafla 5. Fylgni (Pearson­r) milli verkja fyrir aðgerð, tímalengdar verkja fyrir aðgerð, væntinga til verkja, verkja eftir aðgerð, truflandi áhrifa
verkja, ánægju með verkjameðferð, gagnlegra upplýsinga um verkjameðferð, viðhorfa til verkja og verkjalyfja og aldurs.

Verkir fyrir
aðgerð
Tímalengd
verkja fyrir
aðgerð
Væntingar
til verkja
Verkir eftir
aðgerð
Truflandi
áhrif verkja
Ánægja með
verkjameðferð
Gagnlegar
upplýsingar
Viðhorf til
verkja og
verkalyfja Aldur
Verkir fyrir
aðgerð
1
Tímalengd
verkja fyrir
aðgerð
­ 1
Væntingar til
verkja
0,320** 0,230 1
Verkir eftir
aðgerð
0,361** 0,201 0,424** 1
Truflandi áhrif
verkja
0,508** 0,201 0,443** 0,722** 1
Ánægja með
verkjameðferð
0,124 ­0,072 0,330* ­0,139 ­0,054 1
Gagnlegar
upplýsingar
­0,004 ­0,222 ­0,013 ­0,181 ­0,213* ­0,001 1
Viðhorf til verkja
og verkjalyfja
0,286** 0,204 0,079 0,123 0,164 ­0,121 ­0,086 1
Aldur ­0,101 ­0,031 ­0,193* ­0,198* ­0,260** ­0,025 0,262** 0,181* 1
*p < 0,05, tvíhliða próf
**p < 0,01, tvíhliða próf
(N=216).