Þjóðmál - 01.06.2011, Page 69

Þjóðmál SUmAR 2011 67
þar á meðal fengið afhentar skýrslur frá stjórn­
endum hans .
Seðlabankinn synjaði undirrituðum um
aðgang að nokkrum gögnum er málið varða
og kærði ég þá ákvörðun til úrskurðarnefndar
um upplýsingamál . Úrskurðarnefndin gaf
Seðlabanka Íslands færi á að gefa umsögn um
kæru undirritaðs og fékk höfundur afrit þess
bréfs . Með því bréfi voru úrskurðarnefndinni
afhent í trúnaði afrit tveggja skjala, sem
Seðlabankinn taldi „helst varða kæruna“,
en umrædd bréf eru frá Seðlabanka til
Straums­Burðaráss, dagsett 29 . janúar og 3 .
febrúar 2009 . Þau gögn geta því vart snert
meginefni þess máls sem ég var að rannsaka,
en Fjármálaeftirlitið tók yfir rekstur Straums
hinn 9 . mars sama ár . Þá kemur einnig fram í
umræddu bréfi að engin gögn séu til í Seðla­
bankanum er varði þá fundi stjórnenda
Straums og Seðlabankans sem ég hafði óskað
eftir . Synjun Fjármálaeftirlitsins var sömuleiðis
kærð til úrskurðarnefndarinnar, sem staðfesti
úrskurðinn, en yfirlit yfir gögn sem stofnunin
sendi nefndinni var afar fátæklegt og svo
virðist sem gögn skorti .
Svo sem sjá má af þessum dæmum er veru­
legur misbrestur á að upplýsingalögum sé
fylgt og þá virðist sem embættismenn láti oft
hjá líða að taka saman gögn eða færa þau til
bókar .
Ný upplýsingalög
Núverandi stjórnarflokkar komust til valda undir kjörorðum á borð við
„gegn sæja stjórn sýslu“ og „aukinn upp lýs ­
inga rétt almenn ings“ . Jóhanna Sig urðar­
dóttir for sætis ráðherra lagði fram frum varp
til nýrra upp lýsingalaga í vetur sem leið og
hefði mátt ætla að til samræmis við yfirlýs­
ingar stjórnvalda stæði til að rýmka rétt al­
menn ings til aðgangs að gögnum stjórn­
sýsl unnar . Slíku er þó ekki að heilsa heldur
er með frumvarpi Jóhönnu stefnt að því
að takmarka mjög aðgang almennings
að opinberum upplýsingum, þrátt fyrir
yfirlýsingar talsmanna stjórnarflokkanna
um annað . Þannig verða öll þau gögn sem
nú eru undanskilin upplýsingarétti áfram
hulin leynd og að auki verða gögn „sem
ráðherra aflar frá sérfróðum aðilum vegna
undir búnings lagafrumvarpa“ undanskilin
upplýsingarétti . Þá stendur til að lögfesta
nýtt ákvæði sem felur það í sér að öll gögn
sem „tengjast málefnum starfsmanna“ verði
undan skilin og sömuleiðis öll vinnuskjöl .
Í frumvarpinu eru vinnugögn skilgreind
með mjög ýtarlegum hætti . Reglur þessar
ganga út á að skilgreina það skjal vinnuskjal
sem berst milli stjórnvalda, þ .e . þegar eitt
stjórnvald sinnir störfum fyrir annað stjórn­
vald . Með þessu er farið inn á hættulegar
brautir og til að mynda opnað fyrir að
fundargerðir, þar sem fleiri en eitt stjórnvald
eiga aðild að málum, verði algjörlega
undanþegin upplýsingarétti . Ekki er rökstutt
í greinargerð með frumvarpinu að núgildandi
lög hafi háð íslenskum stjórnvöldum, en með
hinni víðtæku skilgreiningu á vinnugögnum
er upplýsingaréttur almennings þrengdur
mjög . Hagsmunir ríkisins eru metnir til
muna hærri en hagsmunir almennings . Með
þessu er beinlínis ýtt undir leynd og agaleysi í
stjórn sýslu . Að mínu mati er rétt að skilgreina
vinnugögn með þröngum hætti, líkt og gert
er í núgildandi lögum, en ég teldi þó æskilegt
að þrengja skilgreininguna enn frekar .
Samkvæmt 2 . tölulið 4 . mgr . 15 . gr . frum­
varpsins er stjórnvöldum færð heimild til að
hafna beiðni um aðgang að upplýsingum
ef „sterkar vísbendingar eru um að beiðni
sé sett fram í ólögmætum tilgangi“ . Hér er
stjórnvöldum leyft að spá fyrir um óframin
og ósönnuð lögbrot borgaranna . Ákvæði
af þessu tagi býður heim hættunni á að
embættis menn neiti almenningi um aðgang
að upplýsingum að eigin geðþótta .
Þá er í frumvarpi Jóhönnu kveðið á um að