Þjóðmál - 01.12.2011, Side 24

Þjóðmál VETUR 2011 23
alvar legum áföllum og settu upp þrjár ólíkar
sviðsmyndir miðað við stöð una árið 2004:
Lítið áfall • („Low impact“) . Hér er gert ráð
fyrir að tryggingasjóður þurfi að greiða út
0,035% tryggðra innstæðna í viðkomandi
aðildarlandi í kjölfar bankagjaldþrots í
landinu .
Miðlungs áfall • („Medium impact“) . Hér
þarf að greiða út 0,81% tryggðra innstæðna
í landinu .
Stórt áfall • („High impact“) nær til 3,24%
innstæðna .
Til samanburðar má hafa í huga að hér á
landi lentu um 85% innstæðna í uppnámi .
Niðurstöður þessa „þolprófs“ sýna að
eignir innlánstryggingasjóða árið 2004
dugðu einungis fyrir 0,7% af tryggðum
innlánum að meðaltali . Tryggingasjóðir
ESB-ríkjanna gátu staðist „lítið áfall“ og
einhverjir þeirra gátu staðist „miðlungs
áfall“ . En enginn innstæðutryggingasjóða
ESB-ríkjanna gat hins vegar staðist „stórt
áfall“ (3,24% innstæðna) . Og enginn
inn s tæðutryggingasjóður gat staðist fall
banka, ef gert var ráð fyrir því að hann
hefði útibú í öðru ESB-ríki . Í slíku tilfelli
hefðu við komandi sjóðir þurft að afla allt
að 44 sinnum þess fjármagns sem til var í
þeim, ættu þeir að geta greitt út tryggðar
innstæður .
Innstæðutryggingakerfin standa því
tæplega undir nafni . Ef geta til þess að
greiða út innstæður í föllnum bönk um er
réttur mælikvarði á það hvort innstæðu-
tryggingasjóðir séu „rétt upp settir“ eða
ekki, þá hljóta allir innstæðutryggingas jóðir
Evrópu að vera rangt upp settir .
Of fáir aðilar að hverjum sjóði
Annar galli lýtur að fjölda fjár-málastofnana í hverjum sjóði . Víða
í Evrópu eru mjög fáir bankar í hverjum
trygg ingasjóði . Þeir gætu því tæplega
staðið við skuldbindingar sínar, jafnvel
þótt aðeins einn banki félli . Iðgjöld frá
starfandi bönkum myndu ekki duga til
útgjalda vegna falls eins banka sökum þess
hve fáir bankar eru aðilar að viðkomandi
sjóði . Þetta á ekki aðeins við um Ísland .
Samkvæmt skýrslu EFDI frá 2006 voru
t .d . aðeins 6 fjármálastofnanir í eistneska
tryggingasjóðnum . Á Möltu voru 7 aðilar
að sjóðnum . Í ýmsum öðrum löndum var
þetta litlu betra: Í Slóvakíu voru 18 bankar,
í Slóveníu 22, á Grikklandi 41, í Tékklandi
27, á Kýpur 33, í Búlgaríu 32, á Írlandi 49
og 50 í Portúgal . Í Hollandi voru aðeins
120 fjármálastofnanir aðilar að kerfinu .
Tryggingakerfi með of fáum iðgjalds-
greiðendum (hvort sem tryggðir eru bílar,
húseignir eða bankar) virkar aðeins að því
gefnu að enginn verði fyrir tjóni .
Stærðarmunur bankanna
Önnur hætta felst í of miklum stærðarmun milli banka . Bankar eru
víða um lönd mjög misstórir og einstakir
bank ar svo stórir að það myndi ríða
viðkomandi innstæðutryggingasjóði að
fullu ef einn þeirra yrði gjaldþrota . Slíkir
bankar hafa gegnum tíðina gjarnan notið
ríkis aðstoðar og fyrirgreiðslu langt út fyrir
öll vel sæmismörk vegna þess að öllum hefur
verið ljóst að fall þeirra yrði of þungt fyrir
efna hagskerfi viðkomandi lands . Þeir eru
„of stórir til þess að falla“ . Dæmi um þetta
er að finna í Hollandi og Bretlandi, Írlandi
og víðar .
Innstæðutryggingakerfi geta aðeins náð
tilætluðum árangri, ef bankar eru hæfilega
stórir og hæfilega margir í hverju kerfi . Þeim
skilyrðum er erfitt að fullnægja í litlu ríki
eins og Íslandi og víðar, þótt kerfið henti
e .t .v . betur í Þýskalandi eða Frakklandi þar
sem bankar skipta hundruðum .