Þjóðmál - 01.12.2011, Qupperneq 89

88 Þjóðmál VETUR 2011
bönkum . Það er þó ekki boðskapur Jóhanns
því að í öðru orðinu vill hann ríkisafskipti
og þar með afskipti stjórnmálamanna en í
hinu lætur hann eins og það sé aðeins af
hinu illa hafi stjórnmálamenn skoðanir og
taki af skarið um menn og málefni — að
minnsta kosti sumir stjórnmálamenn .
Fróðlegt hefði verið að lesa útlistun Jóhanns
á því sem gerðist eftir að stjórn Banka sýslu
ríkisins réð nýjan forstjóra en varð síðan
að segja af sér vegna pólitískra afskipta af
ákvörðun sinni . Kannski hefði hann talið
þau stjórnmálaafskipti í lagi af því að hann
vildi einstaklingnum sem í hlut átti illt?
Hver sá sem setur sig í þær stellingar
vandlætarans sem Jóhann Hauksson gerir í
þessari bók þarf sjálfur að hafa trúverðuga
stöðu til að gagnrýnin bíti . Jóhann hefur
ekki þá stöðu .
Jóhann fjallar meðal annars um skatt-
mál Baugs manna sem enn er fyrir dómi .
Telur hann að þar hafi menn ekki setið við
sama borð við smíði ákæru . Það endur-
spegli „hlutdrægni, mismunun, frum-
stæða stjórnsýslu og misbeitingu valds“ .
Í þessu skattamáli hafi verið kölluð fram
„verstu einkenni íslenska klíku- og kunn-
ingja samfélagsins“ . Segir Jóhann að
embættisfærsla valdhafa og æðstráðenda
innan skattkerfisins í þessu máli hafi ekki
„enn verið rannsökuð sérstaklega og líklegt
að hún hverfi í ómælisdjúp gleymskunnar
án þess að lítilli þjóð takist að læra nokkuð
af glöpunum“ .
Hér eru stóru orðin ekki spöruð . Þess
ber hins vegar að geta að þessu máli er
ekki lokið og nýlega var það flutt fyrir
dómstólum . Fréttir af því eru minni en af
Baugsmálinu mikla sem var til rannsóknar
og dómsmeðferðar árin 2002 til 2008 . Þegar
ég skrifaði um það í bók minni Rosabaugi
yfir Íslandi lét ég þess sérstaklega getið að
ég fjallaði ekki um skattamál Baugsmanna .
Jóhann leggur hins vegar lykkju á leið sína
til að gera tortryggilegt að ég sneiði „með
öllu“ hjá skattamálinu .
Þegar menn skrifa bók eins og þessa til að
afhjúpa eitthvað sem að þeirra mati á rætur
í samsæri af einhverju tagi hættir þeim til að
ganga á ystu brún og jafnvel fram af henni til
að sanna kenningar sínar . Nú er í tísku hjá
ýmsum að skýra strauma í samfélaginu og
jafnvel rætur bankahrunsins á þann veg að á
sínum tíma hafi ungir menn tekið að koma
saman undir merkjum tímaritsins Eimreiðin
og hópurinn hafi síðan breyst í valdaklíku í
þágu þátttakenda í henni, þjóðfélaginu til
lítils gagns . Jóhann nefnir þennan hóp að
sjálfsögðu til sögunnar en vandvirkni hans
er ekki meiri en svo að hann veit ekki hverjir
voru eða eru í hópnum .
Einkenni bókar Jóhanns er að hann
hoppar á milli annarra höfunda, sumra
frægra, og tínir hugmyndir eða tilvitnanir
úr verkum þeirra í því skyni að setja atvik
og atburði inn í vef sem hann spinnur til að
draga upp mynd af íslensku þjóðfélagi og
valdakerfi sem fellur meira að hugmyndum
hans sjálfs en því sem er raunverulegt .
Jóhann er þjálfaður blaðamaður og kann
því til verka þegar að því kemur að setja
saman texta . Inntakið í boðskap hans er
hins vegar of brotakennt, litað og losaralegt
til að bókin vegi þungt .
Endurtekið efni
Þorleifur Hauksson: Úr þagnarhyl. Ævisaga
Vilborgar Dagbjartsdóttur. Mál og menning,
Reykjavík 2011, 294 bls .
Eftir Hannes Hólmstein Gissurarson
Vilborg Dagbjartsdóttir var vinsæll kennari og er gott skáld, sagnameistari
snjall og einörð baráttukona . Það var því
að vonum, að Kristín Marja Baldursdóttir,