Orð og tunga - 01.06.2005, Page 11

Aðalsteinn Eyþórsson
Hver er kjarni orðaforðans?
1 Inngangur
Meðal þeirra fjölmörgu álitamála sem taka þarf afstöðu til þegar lögð
eru á ráð um nýja orðabók er val og afmörkun orðaforðans sem á að
mynda flettiorðalista verksins. Þetta viðfangsefni er í meginatriðum
tvíþætt: Annars vegar þarf að setja niður almenn viðmið um hvað tal-
ið er eiga erindi á flettiorðalistann; hins vegar að ákveða hvar á að
leita fanga um orðaforða, þ.e. í hvaða heimildir á að sækja hann. Nið-
urstöður slíkra vangaveltna hljóta að verulegu leyti að ráðast af því
hvers konar orðabók er í bígerð, hversu stór hún á að vera og hverjum
hún á að þjóna. Hér verður fjallað stuttlega um sjónarmið og aðferðir
sem koma til greina við afmörkun orðaforða í íslensk-erlendar orða-
bækur til almennra nota.
2 Þarfir notenda
Allar bækur hafa í sér fólginn ætlaðan lesanda, til að geta samið bók
hlýtur höfundur að gera sér einhverja - e.t.v. óljósa, jafnvel ómeðvit-
aða - mynd af þeim sem hann beinir máli sínu til. Þetta á við um
orðabækur ekki síður en aðrar bækur og það getur reynst nokkuð af-
drifaríkt hvernig notanda orðabókarhöfundur hefur í huga. Við getum
gengið út frá því að markmiðið með samningu orðabókar sé að not-
andinn finni í henni það sem hann leitar að, orðaforðinn þarf t.a.m.
að vera þau orð, og einungis þau orð, sem hann hefur mest gagn af
Orð og tunga 7 (2005), 9-20. © Orðabók Háskólans, Reykjavík.