Orð og tunga - 01.06.2005, Blaðsíða 70

Orð og tunga - 01.06.2005, Blaðsíða 70
68 Orð og tunga Oviedo (1996:130) að þegar skrattinn ætlaði sér að hræða líftóruna úr indíánum þá hótaði hann þeim yfirleitt með huracán, en það orð þýðir Oviedo í frásögninni sem 'fellibylur' og útskýrir jafnframt að það sé svo ógurlegt fárviðri að fjöldi trjáa af öllum stærðum rifni upp með rótum, og hús hrynji sem spilaborgir þegar það geisar. Orðið mun „komið úr máli þjóðflokka í Vestur-Indíum" að því er Asgeir Blöndal Magnússon telur (1989). Spænsku orðsifjafræðingarn- ir Corominas og Pascual (1991-1997:429) segja orðið komið úr taínó, tungumáli indíána sem bjuggu á Haítí, Puerto Rico, Kúbu, Jamaica og öðrum Antillaeyjum þegar Spánverjar komu til Nýja heimsins í lok 15. aldar.16 Það eru hins vegar skiptar skoðanir á því meðal fræðimanna hver uppruni orðsins sé. Sumir telja orðið komið úr maya-mállýskunni quiché sem var töluð á Yucatánskaga í Mexíkó, aðrir eru þeirrar skoð- unar að orðið eigi rætur að rekja til einhverra hinna fjölmörgu indí- ánamála sem töluð voru á Karíbahafssvæðinu (Corominas og Pascual 1991-1997:429; Ortiz 1984:97-106).17 Þetta orð barst inn í ýmis tungumál í Gamla heiminum, ýmist í gegnum þýðingar eða bein samskipti. Þá er þar fyrst að geta frönsk- unnar, en elsta dæmi þess þar er að finna í heimild frá árinu 1533 með rithættinum furacan. Um það bil tveimur áratugum seinna skýtur það upp kollinum með spænsku ritmyndinni huracan. Undir lok 16. aldar birtist svo ritmyndin houragan, en núverandi ritháttur orðsins ouragan, sem merkir sem fyrr 'forte tempéte caracteriseé par des vents d'une grande violence', hefur verið við lýði frá byrjun 17. aldar (TLF 1992). Árið 1555 var hið latneska verk Pedro Mártir de Anglería þýtt yfir á ensku og mun það vera elsta heimildin um orðið í enskri tungu. Rit- mynd orðsins er sú sama og í frumtextanum, eða furacanes. Næstu ald- irnar er ritháttur orðsins með ýmsum hætti: furacan, furacanes (1568), hurlecano (1617), hurricans, hericano, hurricane, harricane og harycane svo lhAravak var á sínum tíma útbreiddasta indíánamálið í Suður- og Mið-Ameríku. Sú grein sem var töluð á Antillaeyjum hefur einatt verið kölluð taínó eftir ættbálknum sem bjó á Haítí þegar Spánverjar komu til eyjunnar í lok 15. aldar. Fyrstu orðin sem Spánverjar tóku upp í mál sitt voru úr tungumálum Antillaeyjasvæðisins: aravak, taínó og caribe. Eftir því sem landafundamenn lögðu fleiri landsvæði í Nýja heimin- um undir spænsku krúnuna því víðar bárust orð þau sem þeir höfðu tileinkað sér úr índíánamálum Antillaeyjasvæðisins (Buesa Oliver og Enguita Utrilla 1992:51). 17Þeir fræðimenn sem styðja fyrrnefndu kenninguna telja að orðið sé leitt af nafni þrumuguðsins Hunrakan (eða Hurakan), 'sá einfætti', sem var dýrkaður af Maya- indíánum í Mexíkó (Corominas og Pascual 1991-1997:429).
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144

x

Orð og tunga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.