Orð og tunga - 01.06.2005, Page 34

32
Orð og tunga
ákvörðunar er að vænta
taka ákvörðun
ákvörðunin liggur fyrir
standa við ákvörðun sína
ákvörðunin stendur óhögguð
endurskoða ákvörðun sína
Hér mynda samböndin samstæða heild gagnvart flettiorðinu og merk-
ingu þess, þar sem forstig ákvörðunar og endurskoðun ákvörðunar
mynda upphafs- og endapunkt.
Heillegt yfirlit yfir orðastæður af þessu tagi gagnvart einstökum
orðum miðlar í sjálfu sér mikilvægum upplýsingum til notenda en það
getur einnig birst í samspili við hefðbundna efnisþætti tvímála orða-
bókarlýsingar, t.d. þannig að kölluð séu fram jafnheiti við einstakar
orðastæður.
2.2 Virkt hlutverk orðasambanda og notkunarmynstra
Staða orðasambanda af öllu tagi hefur löngum verið háð flettiorð-
um og flettiorðaskipan orðabóka og þau hafa að mestu eða öllu leyti
komið fram sem efnisþáttur í lýsingu einstakra orða. í mörgu sam-
hengi er skýr þörf á því að orðasambönd gegni sjálfstæðara og virkara
hlutverki, notendur geti nálgast þau á beinni hátt og þau komi fram
í formlegum og merkingarlegum venslum, bæði innbyrðis og gagn-
vart stökum orðum. I Orðaheimi er stigið skref í þessa átt með því að
mynda stafsrófsraðaða skrá yfir öll meginorð í orðasamböndum þar
sem orðasamböndunum er raðað innbyrðis eftir fastri röðunarreglu
undir hverju meginorði og vísað er til viðeigandi flettu eða flettna.
Þar með má ganga að hvaða orðasambandi sem er sem sjálfstæðri ein-
ingu óháð stöðu þess innan orðabókartextans. Þess er einnig gætt að
framsetning orðasambandanna sé með samræmdu sniði svo að mynd
þeirra verði sem skýrust í huga notenda (sjá nánar inngang Orðaheims
og Orðastaðar). í orða- og orðasambandaskránni birtast víða skýr og at-
hyglisverð notkunarmynstur einstakra meginorða sem geta átt erindi
við erlenda ekki síður en íslenska notendur.
Mikilvægt samræmingaratriði í framsetningu orðasambanda í
Orðastað og Orðaheimi varðar eðli frumlags með sagnlið. Sé um að
ræða persónubundið frumlag í nefmfalli er frumlagið ótilgreint og
sögnin í nafnhætti. Ef frumlagið er ópersónubundið er það tilgreint