Orð og tunga - 01.06.2005, Síða 61

Erla Erlendsdóttir
Um tökuorð úr málum frumbyggja
Rómönsku-Ameríku
í íslensku og nokkrum Evrópumálum
1 Inngangur
„[... ] og síldargúanóið; ekkert er á við gúanó; eina orðið í spænsku
sem við Íslendíngar kunnum [...]", skrifar Halldór Laxness í Guðs-
gjafaþulu (1972:158). Orðið gúanó er ekki spænskt að uppruna eins og
ætla má af orðum Nóbelsskáldsins. Því hefur hins vegar verið miðlað í
gegnum spænsku til ýmissa tungumála í Evrópu ásamt öðrum orðum
sem rekja má til tungumála frumbyggja Rómönsku-Ameríku. Töku-
orð úr tungumálum indíána Nýja heimsins í íslensku hafa lítið sem
ekkert verið rannsökuð og segja má að slíkt hið sama sé uppi á ten-
ingnum hvað varðar önnur Norðurlandamál. í þessari grein er ætlun-
in að fjalla um fjögur orð sem eiga rætur að rekja til tungumála frum-
byggja Rómönsku-Ameríku og hafa borist inn í íslensku og nokkur
önnur Evrópumál. Orðin eru kanó, orkan, tómatur og gúanó. Sagt verð-
ur frá uppruna orðanna og heimildum um þau í gömlum spænskum
ritum, leið þeirra frá frummálinu til íslands með viðkomu í ýmsum
Evrópumálum. Einnig verður hugað að þeim formlegu breytingum
sem í tímans rás hafa orðið á orðunum, sem og merkingarbreytingum.
En fyrst skal í stuttu máli gerð almenn grein fyrir orðum af umrædd-
um uppruna.
Orð og tunga 7 (2005), 59-80. © Orðabók Háskólans, Reykjavík.