Orð og tunga - 01.06.2005, Síða 99

Margrét Jónsdóttir: Um væða og væðingu
97
Hér er merkingin eins og hjá Fritzner; jafnframt segir að væða sé not-
uð í „ýmsum" samsetningum. í seinni útgáfum (1983/2002) er merk-
ingunni lýst svipað. Það skilur þó á milli fyrstu og síðari útgáfna að
merkingunni 'útbúa með' er bætt við í annarri útgáfu og hún sögð
„einkum" notuð í samsetningum. Það er svo endurtekið í síðustu út-
gáfu (2002). I síðari útgáfunum eru fleiri samsetningar nefndar en í
þeirri fyrstu, sbr. (1). Um samsetningarnar er rætt í 2.3.
Hjá Jóni Hilmari Jónssyni (1994/2001) er væða einungis sýnd sem
(seinni) hluti sagnar. Þar er því gengið skrefinu lengra en í ÍO (1983/
2002). Af Ásgeiri Blöndal Magnússyni (1989) má ráða að væða sé notuð
jafnt ein og sér sem í samsetningum. Hjá Svavari Sigmundssyni (1985)
er væða samheiti við klæða en væðast við búast.
2.2 Dæmi úr söfnum OH
í ritmálssafni OH eru ellefu dæmi um væða (í persónu- eða lýsingar-
hætti svo og með endingunni -st). Elsta heimildin er frá 19ms; það er
eina heimildin frá nítjándu öld.7 Dæmi úr kveðskap eru sex, öll frá síð-
ustu öld (20f, 20m). Hér verða sýnd nokkur dæmi (orðrétt úr safninu)
um notkunina:
(2) a. Famir eru dagar,/er að fólkroði/vóð ég vædd/ Vafuðs-skrúði.
(KrJ. 21; 19ms)
b. hljóta sátt yðar, og væðast enn brynju og hjálmi fyrir yður.
(BédTríst 63; 20m)
c. Með ástúð væðir himinninn þá, sem hann vill verja falli.
(SEinTrúb 82; 20m)
d. Einbeittir vísindamenn, væddir vaxandi safni heimilda um nær-
ingarfræði og máttugri rannsóknartækni nýrrar aldar.
(AlfrAB 18,105; 20m)
Dæmunum má skipta í þrennt út frá merkingu. í fyrsta lagi eru kveð-
skapardæmi þar sem merkingin er 'klæða' ('búa'), sbr. (2a). I öðru lagi
er dæmi (2b) þar sem merkingin er '(her)klæðast'; það er gömul merk-
ing, sbr. einnig 2.3. í þriðja lagi er merkingin (líklegast) 'búa, útbúa,
gæða', sbr. (2c-d). Það þýðir að hún er nær því sem rætt var um í 2.1
en líka því sem er í samsetningunum eins og sjá má í 2.3. Síðasta dæm-
ið í (2) er úr heimildum með fjölda dæma um væða og nafnorðið væðing
í samsetningum.
7/í aldursmerkingu dæma úr ritmálssafni OH merkir að dæmið er frá fyrsta þriðj-
ungi viðkomandi aldar, rn vísar til miðbiks aldarinnar en s til síðasta þriðjungsins. Sé
dæmi merkt 19s20f leikur vafi á hvort telja eigi dæmið til 19s eða 20f.