Orð og tunga - 01.06.2005, Síða 119

Margrét jónsdóttir: Um væða og væðingu
117
allt sem viðskeyti enda þótt hún gæti verið sjálfstæð sögn. Jafnframt
var því haldið fram í fjórða hluta að eðlilegast væri að líta svo á að
orðmyndunin væri virk enda þótt í upphafi hafi hún borið merki um
lærðan svip, verið lærð.
Upphafleg merking sagnarinnar hervæða er 'færa í hervoðir = her-
klæða', sbr. 2.3. Með tímanum hefur merkingin þó breyst og orðið 'búa
vopnum, vopna'. Ekki er ólíklegt að þar beri að leita merkingarlegs
upphafs flestra sagnanna. Þeirri spurningu er þó ósvarað hvers vegna
hervæða skipar þann sess í málfræðilegri sögu tuttugustu aldar sem
raun ver vitni.
Á germönsku stigi var viðskeytið -ija mjög virkt. Þá urðu til sagn-
ir eins og lýsa 'gæða ljósi', dregin af Ijós-, og fjölmargar aðrar og með
margs konar merkingarhlutverk, sbr. t.d. birta, hleypa og hýsa. Slík
myndun er ekki lengur virk. Þess í stað má hugsa sér afleiddu sam-
setninguna Ijósvæða í sömu merkingu og lýsa þar sem væða gegnir
sama hlutverki og -ij+a.
Heimildir
Ásgeir Blöndal Magnússon. 1989. íslensk orðsifjabók. Reykjavík: Orðabók Háskólans.
Baker, Mark C. 1988. Incorporation. A Theory of Grammatical Function Changing. Chica-
go: The University of Chicago Press.
Baldur Jónsson. 2002. Samsett nafnorð með samsetta liði. Fáeinar athuganir. Máls-
greinar. Afmælisrit Baldurs Jónssonar með úrvali greina eftir hann, bls. 201-215.
Reykjavík: íslensk málnefnd.
Bauer, Laurie. 2001. Morphological Productivity. Cambridge: Cambridge University
Press.
Björn Halldórsson. 1992(1814). Orðabók. íslensk - latnesk - dönsk. Ný útgáfa. Jón Aðal-
steinn Jónsson sá um útgáfuna. Reykjavík: Orðabók Háskólans.
Campbell, Lyle. 1999. Historical Linguistics. An Introduction. Cambridge, Massachu-
setts: The MIT Press.
Cleasby, Richard. 1874. An lcelandic-English Dictionary. Enlarged and completed by
Gudbrand Vigfusson. Oxford: Clarendon Press.
Eiríkur Rögnvaldsson. 1990. íslensk orðhlutafræði. Kennslukver handa nemendum á há-
skólastigi. 4. útgáfa. Reykjavík: Málvísindastofnun Háskóla íslands.
Fritzner, Johan. 1954. Ordbog over Det gamle norske Sprog. Nytt uforandret opptrykk av
2. utgave (1883-1896). Oslo: Tryggve Juul Moller Forlag.
Fritzner, Johan. 1972. Ordbog over Det gatnle norske Sprog. Rettelser og tillegg ved Finn
Hodnebo. Fjerde bind. Oslo, Bergen, Tromso: Universitetsforlaget.
Guðmundur Andrésson. 1999(1683). Lexicon Islandicum. Ný útgáfa. Gunnlaugur
Ingólfsson og Jakob Benediktsson önnuðust útgáfuna. Reykjavík: Orðabók Há-
skólans.