Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.1998, Síða 28

Þorgerður Ragnarsdóttir
Viðtal við Marit Kirkevold, prófessor við háskólann í Ósló
Of míkíð um
[lA.lAAl/ltÓWl orð
/ tilefni af 25 ára afmæli námsbrautar í hjúkrunar-
fræði við Háskóla íslands bauð Rannsóknar-
stofnun í hjúkrunarfræði dr. Marit Kirkevold,
prófessor í hjúkrunarfræði við Háskólann í Ósló,
hingað til lands í lok ágúst. Marit, sem er yngsti
prófessor í hjúkrunarfræði á Norðurlöndum, vill
leggja áherslu á hagnýtar rannsóknir í hjúkrun
sem komi sjúklingum til góða.
Meðan Marit Kirkevold dvaldi hér á landi leiðbeindi hún í
vinnusmiðju um hjúkrun endurhæfingarsjúklinga, sérstak-
lega eftir heilablóðfall, en rannsóknir hennar undanfarin ár
hafa aðallega verið á því sviði. Þá hélt hún fyrirlestur í há-
tíðasal Háskóla íslands þar sem hún sagði meðal annars
frá tilraunaverkefni á hjúkrunarheimilum í Noregi. Tilrauna-
verkefnið, sem er nýhafið, snýst um að hvetja til hagnýtra
rannsókna á nokkrum hjúkrunarheimlum með því að leiða
saman hugmyndir fræðimanna og starfsfólks til að bæta
hjúkrun.
Há og glæsileg stóð hún í pontu fyrir framan nokkra
íslenska hjúkrunarfræðinga sem biðu spenntir eftir að
heyra hvað hún hefði fram að færa. „Eigum við ekki bara
að hætta þessum hjúkrunarrannsóknum?" spurði hún blá-
kalt. „Hingað til hafa þær eiginlega ekki haft nein áhrif á
hvernig við stundum hjúkrun. Við getum ekki sýnt fram á
að þær hafi leitt til betri hjúkrunarþjónustu. Til hvers erum
við eiginlega að þessu? Fræðimenn í háskólum velta í
rannsóknum sínum vöngum yfir öllum sköpuðum hlutum.
Rannsóknirnar eru mjög merkilegar en þær skila sér ekki
til þeirra sem stunda sjúklingana. Þeim sem hjúkra finnst
fræðimennirnir hugsa eins og þeir séu frá annarri plánetu
og áþreifanleg vandamál, sem þeir glíma við í starfi, leysast
ekki með rannsóknunum. Á milli fræðimanna og starfandi
hjúkrunarfræðinga er því gjá sem ekki hefur tekist að
brúa.“
Fyrirlesarinn náði sannarlega athygli áheyrenda með
þessum orðum. Hún er nú reyndar ekki á því að hjúkrun-
arfræðingar eigi að leggja niður rannsóknir í faginu en vill
stunda rannsóknir sem eru jarðbundnari, byggðar á reynslu
í starfi og sem leiða til betri útfærslu á starfinu þannig að
Dr. Marit Kirkevold
það komi sjúklingum til góða. Hún lítur einnig þannig á að
rannsóknum megi beita til að stýra gangi mála í þjóðfélag-
inu. Það er ekki hver sem er sem þorir að tala svona en
hér var ekki heldur neinn aukvisi á ferð.
Marit Kirkevold fæddist í Bergen árið 1958 og er yngsti
starfandi prófessor í hjúkrun á Norðurlöndum. Hjúkrunar-
námi lauk hún árið 1979 frá Ullevál sjúkrahúsinu í Ósló.
Eftir það starfaði hún í nokkra mánuði á Det Norske Radi-
um Hospital sem er krabbameinssjúkrahús. Henni fannst
hún ekki hafa lært nóg í grunnnáminu og hélt því til Banda-
ríkjanna og hugðist Ijúka meistaraprófi. Hún fékk hins
vegar ekki hjúkrunarprófið sitt viðurkennt og valdi því að
byrja með tveggja ára námi til BSc gráðu. Eftir það lá leiðin
í Teachers College of Columbia University í New York.
Þaðan lauk hún fyrst meistaraprófi í hjúkrunarfræði og loks
doktorsprófi 1989. Lokaritgerð hennar byggði á eigindlegri
rannsókn á sérhæfðri deild fyrir sjúklinga sem fengið höfðu
heilablóðfall. Gagna aflaði Marit með vettvangsrannsókn
og viðtölum. Þau voru síðan grundvöllurinn að lýsingu
hennar á hagnýtri þekkingu og aðferðum sem hjúkrunin á
deildinni byggðist á.
„Þrófessorinn minn var kona með ákveðnar hugmyndir
um hjúkrun. Hún gekk berserksgang þegar ég valdi að
rannsaka hjúkrun sjúklinga eftir heilablóðfall. Hún sagði að
heilablóðfall væri læknisfræðihugtak sem alls ekki hæfði
virtum fræðimanni í hjúkrun að fást við. „Hefurðu ekkert
lært?" æpti hún og sagðist ekki skilja hvernig ég gæti verið
komin í doktorsnám. Ég skildi ekki rök hennar. Þarna var
skilgreindur hópur sjúklinga sem var hjúkrað á ákveðinn
hátt. Hvernig gat það ekki komið hjúkrun við? Við það sat
og ég fékk að halda áfram með verkefnið."
Marit segist hafa farið í framhaldsnám vegna þess að
hana hafi langað að verða betri klínískur hjúkrunarfræðing-
220
Tímarit hjúkrunarfræðinga 4. tbl. 74. árg. 1998