Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.1998, Síða 34

Erla Dóris Halldórsdóttir
Viðtai við Þorbjörgu Jónsdóttur Schweizer
Ein af {vuMkerjuw.
hj ú kru n arstéttari n nar
Þorbjörg Jónsdóttir Schweizer
Þorbjörg Jónsdóttir Schweizer er einn af frum-
herjum íslensku hjúkrunarstéttarinnar. Hún
fæddist 23. september 1903 og verður því 95
ára á þessu ári. Mynd af heimabæ hennar,
Eintúnshálsi á Síðu í Vestur-Skaftafellssýslu,
hangir við herbergisdyr hennar á hjúkrunar- og
dvalarheimilinu Klausturhólum á Kirkjubæjar-
klaustri þar sem hún dvelst nú.
Þegar Þorbjörg hóf hjúkrunarnám sá Fjelag íslenskra
hjúkrunarkvenna um skipulag þess en þá var enginn
hjúkrunarskóli til í landinu. Hún lauk námi í apríl árið 1931,
bætti við sérmenntun í geðhjúkrun og það átti eftir að
nýtast henni síðar.
Fyrir nokkru hlotnaðist mér sá heiður að fá að taka
viðtal við Þorbjörgu. Hún bauð mig hjartanlega velkomna
þrátt fyrir annir hjá henni um þær mundir. Sonarsonur
hennar og fjölskylda hans voru í heimsókn þannig að mikið
var að gera. Tveir synir Þorbjargar, eiginkonur þeirra og
barnabörn hennar búa öll í Þýskalandi en þar bjó þún
einnig sjálf í mörg ár.
Draumurinn að verða héraðshjúkrunarkona
f
Þorbjörg segir að hún hafi átt sér draum sem ung stúlka
um að verða héraðshjúkrunarkona: „Þegar ég var 24 ára
langaði mig að læra hjúkrun. Ég þekkti konu sem var
héraðshjúkrunarkona og það vakti áhuga minn fyrir
starfinu. Ég gat valið á milli þess að fara í hjúkrunarnám til
Akureyrar og taka þar sex mánaða námskeið í hjúkrun hjá
yfirlækninum, Steingrími Matthíassyni. Hann kenndi að
mestu sjálfur verðandi hjúkrunarkonum sínum. Svo var
hinn kosturinn að fara í hjúkrunarnám sem Félag íslenskra
hjúkrunarkvenna sá um en það nám tók þrjú og hálft ár.
Ég valdi síðari kostinn og sé ekki eftir því.
Ég sótti um að komast í hjúkrunarnám til félagsins árið
1927 og þurfti að bíða fram í desember. Á þessum tíma
var allmikil aðsókn í hjúkrunarnámið til félagsins og færri
komust að en vildu. Ég hóf námið á Vífilsstöðum. Þar var
mikill vinna og mikið um veika sjúklinga. Ég átti að vera þar
í námi í 11 mánuði en ílentist í 16 mánuði. Ástæðan var
mikil mannekla og yfirhjúkrunarkonan bað mig um að vera
lengur. Af þeim sökum komst ég ekki í námi mínu á hin
almennu sjúkrahús hér á íslandi, þ.e. Sjúkrahús Akureyrar,
Sjúkrahús Vestmanneyja eða á Sjúkrahús ísafjarðar. Vegna
þessa kynntist ég ekki hjúkrun sjúklinga eftir skurðaðgerðir
en það átti eftir að koma síðar.
Þegar ég vann á Vífilsstöðum starfaði ég lengstum sem
svokallaður Ijósanemi. Starf Ijósanemans fólst í því að
sækja sjúklinga sem áttu að fara í Ijós en Ijósaböð voru
hluti af meðferð í lækningu berklasjúklinga. Auk þess að
halda Ijósastofunni í lagi átti neminn að fylgjast með þeim
sjúklingum sem lágu úti í hrauni. Hluti af meðferð berkla-
sjúklinga var að láta þá liggja úti undir byrgi í svefnpoka í
hvaða veðri sem. Misjafnt var hversu lengi sjúklingar lágu
þar og fór það eftir því hvað þeir treystu sér til. Þá þurfti
neminn einnig seinni parts dagsins að vinna með yfirhjúkr-
unarkonunni í apóteki hælisins við blöndun lyfja og síðan
að fara með lyfin á deildir hælisins. Þetta var mjög reynslu-
ríkur tími og jafnframt mjög erfiður.“
Hjúkrun áhættustarf
„í mars 1929 fékk ég boð frá Sigríði Eiríksdóttur, formanni
félagsins, um að ég ætti að fara á Nýja-Klepp. Ég var fyrsti
hjúkrunarneminn þar en húsið hafði verið vígt nokkrum
dögum áður. Nýi-Kleppur var við hlið Gamla-Klepps og
þar voru 80 sjúkrarúm. Mér líkaði mjög vel þar og fékk
mikinn áhuga á hjúkrun geðsjúkra. Ég ákvað að sér-
mennta mig í geðhjúkrun þegar hinu almenna hjúkrunar-
námi lyki.
Við vorum þrír hjúkrunarnemarnir á Nýja-Kleppi, ég,
Elín Ágústdóttir og ung kona að nafni Sigríður. Á námstím-
anum veiktist Sigríður. Hún fékk bráðaberkla og lést í
ágúst 1929. Þetta var mjög sorglegt. Það var áhætta að
fara í hjúkrun á þessum árum. Ég fékk sjálf berkla í eitla á
meðan ég var við nám þarna en mér batnaði. Staða þekk-
ingar innan læknisfræðinnar var þannig að engin lyf
þekktust gegn öndunarfærasýkingum og fleiri næmum
226
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 4. tbl. 74. árg. 1998