Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.1999, Qupperneq 34

með klamydíusýkingu, þ.e. að rekja smitið, og er það stór
þáttur í meðferðinni því ómeðhöndlaður félagi getur smitað
á ný. Oftast er byrjað á því að ræða einkenni klamydíu-
sýkingar en einnig lögð áhersla á hve stór hluti hinna sýktu
er einkennalaus eða um það bil 50%, eða fær óveruleg
einkenni sem hverfa en sýkingin er til staðar. Síðar getur
sýkingin farið að herja á einstaklinginn með slæmum
afleiðingum, svo sem ófrjósemi. Vegna þessarar hegðunar
bakteríunnar er áríóandi að rekja smitið, það er einhver
þarna úti í þjóðfélaginu sem er sýktur af klamydíu en veit
ekki af því. Notaður er mátulega mikill hræðsluáróður eftir
því sem við á, rætt er um ábyrgð einstaklingsins gagnvart
sjálfum sér og öðrum, að vanda þurfi val á rekkjunautum,
varast beri skyndikynni og mikilvægi þess að nota alltaf
smokkinn. Einstaklingur t viðtali varðandi smitrakningu
verður líka að fá tækifæri og örvun til að spyrja því þekking
skjólstæðinga deildarinnar er mis-
jöfn. Þó að bæklingur um kynsjúk-
dóma sé til á deildinni og víðar er
talið að ekkert komi í stað persónu-
legrar fræðslu til þess að öðlast
skilning á sjúkdómnum, það getur
dregið úr kvíða, fordómum og rang-
hugmyndum - þeim mun upplýst-
ari, þeim mun öruggari. Einstaklingur, sem sýkist af
klamydíu, getur líka orðið reiður og brýst reiðin gjarnan
fram gagnvart sýktum rekkjunaut sem hefur ekki látið vita
af sýkingunni. Aðalatriðið er þó ekki hver smitar hvern
heldur að rekja smitið, þ.e. að allir rekkjunautar (sem allir
geta verið smitaðir) eigi þess kost að fara í skoðun.
Það hefur reynst mikilvægt að tala einfalt skiljanlegt mál
til að koma fræðslunni til skila.
Alls ekki má gera lítið úr sjúkdómnum, það skilar ekki
góðum árangri. Viðtalið á að fara fram í ótrufluðu, hlutlausu
og þægilegu umhverfi þar sem sjálfstæði skjólstæðingsins
er virt og unnt er að skapa góð persónuleg tengsl við
hann. Mikilvægt er að hughreysta en ekki dæma. Þá er
þagnarskyldan mjög mikivægur þáttur í ferlinu. Án hennar
getur ekki myndast náið samstarf við skjólstæðinginn og
án náins samstarfs verður ekkert smit rakið.
Viðbrögð einstaklinga
Ungt fólk, 15-24 ára, kemur mest á kynsjúkdómadeildina
og það er hrætt við klamydíusýkingu og afleiðingar hennar.
Nokkrar algengar spurningar eru:
• Læknast ég?
• Hvað með ófrjósemi, þ.e. get ég verið orðin/n
ófrjó/ófrjór?
• Get ég farið í rannsókn á ófrjósemi?
• Verður nokkuð haft samband við foreldra mína?
Málið er að unga fólkið vill oftast alls engin afskipti frá
foreldrunum. Sjúkdómurinn er nógu mikið feimnismál.
Undanfarin ár hefur fræðsla um kyn-
sjúkdóma verið algengari bæði í
grunnskólum og menntaskólum og
hefur hún greinilega skilað sér með
aukinni þekkingu. Viðbrögð fullorð-
ins fólks við klamydíusýkingu snerta
meira tilfinningar, skömm gagnvart
sjálfum sér og félögum en minna við
sýkingunni og afleiðingum hennar. En viðbrögð eru náttúr-
lega alltaf einstaklingsbundin. Það er ekki óalgengt að
einstaklingnum finnist hann vera stimplaður „lauslátur"
vegna klamydíusmitsins og ber að mæta því með skilningi
og ræða þá um hin mismunandi einkenni sýkingarinnar og
þá einkum að vera sýktur og einkennalaus. Hræðsla um
trúnaðarbrest kemur frekar fram hjá þeim eldri en þeim
yngri.
Einstaklingur, sem hefur fengið upphringingu eða bréf
vegna gruns um klamydíusýkingu, bregst misjafnlega við,
það fer eftir aldri og þekkingu viðkomandi. Hvort hinn
grunaði hefur einkenni eða ekki hefur áhrif á hversu fljótt
hann bregst við og finnur þörf á að koma í læknisskoðun.
Einkennalaus einstaklingur efar oft að hann sé smitaður,
þess vegna dregur hann að mæta til skoðunar.
\jmm piq ummn
Littmann
Hlustunarpípur

Eyr„a-&a&-^'d
Hknry Schein Fides.
Laufásgata 9, 600 Akureyri Sími 461 1129
Faxafen 12, 108 Reykjavík Sími 588 8999
Horft fram á við
Almenn þekking á kynsjúkdómum hefur aukist meðal ungs
fólks, þetta kemur í Ijós í viðtölum okkar við ungt fólk. En
þó að fræðsla hafi aukist þarf meira til. Gera þarf þjóð-
félagið meðvitaðra um kynsjúkdóma og hættuna sem
fylgir þeim. Það sem hér þarf til er náin samvinna allra
heilbrigðisstétta þar sem sjúkdómurinn kemur við sögu.
Nýlegt átak á vegum landlæknisembættisins er mjög
þarft til að hefja umræður um kynsjúkdóma en um árangur
slíks átaks skal látið ósagt. Við á kynsjúkdómadeildinni
stefnum áfram að því að uppræta þessa plágu sem veldur
hundruðum ungmenna hér á landi óþægindum á ári
hverju.
250
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 4. tbl. 75. árg. 1999