Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.2008, Blaðsíða 14

Einkenni evrópskrar hugsunar í þessum
efnum er þó að líkamleg hreyfing sé fyrir
þá heilbrigðu á meðan náttúrumeðul og
hugleiðsla sé mögulegt meðferðarúrræði
fyrir þá veiku (Cohen, 1997), Árið 1779 gaf
jesúítaprestur út myndskreytta þýðingu á
taóiskum texta um hreyfingakerfi í anda
qigong. Á næstu árum komu út fleiri
slíkir textar en hugmyndir qigong náðu
aldrei fótfestu í vestrænni menningu. í
vestrænum hugmyndum um hreyfingu,
íþróttir og leikfimi hefur að mestu verið
skorið á tengsl líkamlegrar hreyfingar
við huglæga þætti og andlega heilsu
(Cohen, 1997). Áhugavert er að velta fyrir
sér hvers vegna aðgreining andlegra og
líkamlegra þátta er svo skýr í vestrænni
menningu.
Á íslandi er Gunnar Eyjólfsson leikari
frumkvöðull qigong-iðkunar. Upphaflega
kynntist hann qigong á námsárum sínum í
Bretlandi. Hann hóf að stunda æfingarnar
hér á landi með nokkrum félögum sínum
eftir að námi lauk. Smám saman fjölgaði í
hópnum og því var stofnað félag iðkenda
qigong á íslandi 1. júní 2002. Á íslandi
stunda um það bil 60-100 manns qigong
með reglulegum hætti.
Rannsóknir á áhrifum qigong
sem meðferðaúrræðis
Birtar hafa verið rannsóknir þar sem
áhrif qigong-iðkunar og meðferðar hafa
verið könnuð í tengslum við einkenni
hjá krabbameinssjúklingum. Gerð var
rannsókn í Taívan á tengslum qigong-
iðkunar (internal Qigong) og krabbameins
(Yeh, Lee, Chen og Chao, 2006).
Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna
áhrif chan-chuang qigong-iðkunar á
blóðgildi hjá einstaklingum sem fengið
höfðu brjóstakrabbamein og voru að byrja
í sinni fyrstu krabbameinslyfjameðferð.
Rannsóknin var gerð með hálftilraunasniði
þar sem tilraunahópurinn (N=32)
stundaði qigong á hverjum degi í 21 dag,
minnst 15 mín. á dag en mest í 60 mín.
Kennd var ákveðin qigong-æfing sem
þátttakendur áttu að tileinka sér en ekki
kemur fram í rannsókninni hvaða eða
hvort viðmiðunarhópurinn (N=35) fékk
einhverja aðra meðferð. Teknar voru
blóðprufur daginn fyrir upphaf iðkunar og
á degi 8, 15 og 22 eftir upphaf iðkunar.
Niðurstöður sýndu að mælingar á hvítum
blóðkornum, blóðflögum og blóðrauða
í tilraunahópnum hækkuðu verulega á
rannsóknartímanum. Þegar bornar voru
saman niðurstöður mælinga milli fyrstu
og þriðju viku sást veruleg lækkun á
mælingum hvítra blóðkorna og blóðrauða
(e. hemoglobin) í viðmiðunarhópnum
en ekki í tilraunahópnum. Niðurstöður
mælinga á hvítum blóðkornum í
tilraunahópnum sýndu marktækt meiri
hækkun en í viðmiðunarhópnum (Yeh,
Lee, Chen og Chao, 2006).
Dregnar eru þær ályktanir að með því
að stunda qigong geti mögulega dregið
úr aukaverkunum í lyfjameðferð, s.s.
lækkun á hvítum blóðgildum. Rétt er að
hafa í huga að í rannsókninni er ekki sagt
frá hvaða eða hvort viðmiðunarhópurinn
fékk einhverja meðferð. Ekki er heldur
getið um hvort einhverjar breytingar
hafi verið gerðar á lyfjagjöf, annarri en
krabbameinslyfja, á meðan á rannsókn
stóð, né hvaða krabbameinslyf
sjúklingarnir fengu. Einnig er rétt að
benda á að úrtak er lítið. í Ijósi þess er
erfitt að leggja mat á þessa rannsókn og
draga ályktanir sem nýtast í klínísku starfi
og við innleiðingu á viðbótarmeðferðum
fyrir krabbameinssjúklinga.
í fræðiiegri samantekt, þar sem skoðaðar
voru níu rannsóknargreinar, koma fram
áhugaverðar vísbendingar um jákvæð
áhrif qigong-iðkunar á einkenni eða líðan
krabbameinssjúklinga (Lee, Chen, Sancier
og Ernst, 2007). Sjúklingarnir í þessum
rannsóknum voru með mismunandi
tegundir krabbameina og mislangt
genginn sjúkdóm. Greinarnar sem um
ræðir eru frá Kína (5), Kóreu (1), Hong
Kong (1) og ekki var getið um uppruna
tveggja greina. Niðurstöður benda m.a.
til að iðkun qigong geti haft jákvæð áhrif
á einkenni krabbameina, s.s. á minnkandi
líkamsstyrk, lystarleysi, kvíða, þunglyndi,
krabbameinstengda þreytu, ógleði,
streitu o.fl. Einnig bentu niðurstöður til
að lífslíkur krabbameinssjúklinga sem
ástunduðu qigong gætu verið meiri en
viðmiðunarhópa. í samantektinni koma
fram áhugaverðar vísbendingar um að
qigong geti nýst sem meðferðarform
gagnvart ýmsum einkennum krabba-
meins og aukaverkunum krabba-
meinsmeðferðar. Höfundar setja samt
fyrirvara hvað varðar aðferðafræði þeirra
rannsókna sem skoðaðar voru. Þar að
leiðandi álykta þeir að virkni qigong
sem meðferðarúrræðis við meðhöndlun
einkenna krabbameina eða aukaverkana
krabbameinsmeðferða sé enn á veikum
grunni byggð (Lee, Chen, Sancier og
Ernst, 2007). Þeir hvetja til frekari og
vandaðri rannsókna á viðfangsefninu.
í þessari fræðilegu samantekt kemur
ekki fram hvar rannsóknirnar eru
framkvæmdar og sumar eru ekki birtar
á ensku. Líklega eru þessar rannsóknir
framkvæmdar hjá asískum/kfnverskum
krabbameinssjúklingum sem ef til vill
þekkja hugmyndafræði qigong. Engin
rannsókn fannst um tengsl qigong-
iðkunar og krabbameins sem framkvæmd
hefur verið í vestrænu umhverfi. Sjálfsagt
er að upplýsa krabbameinssjúklinga um
að qigong sé ekki nægilega gagnreynt
til að mæla með sem meðferðarformi.
Aftur á móti felast í þessum niðurstöðum
áhugaverðar upplýsingar og mikilvæg
þekking fyrir heilbrigðisstarfsfólk.
Forrannsókn (pilot trial) var gerð til að
athuga hvaða áhrif qigong-meðferð
(exteral Qigong) hefur á verki o.fl. hjá
einstaklingum eldri en 60 ára (Lee, Jang,
Jang og Moon, 2003). Slembivalið var
í tvo hópa, tilraunahóp (N=47) sem
fékk meðferð qigong-meistara í 10
mínútur og viðmiðunarhóp (N=47) sem
fékk platmeðferð hjá qigong-meistara
í jafnlangan tíma. Ekki kemur fram hve
margar meðferðir voru veittar í báðum
hópum. Fyrir meðferð fylltu þátttakendur
inn á verkjaskala (VAS) frá 0-10 styrk
verkja. Einnig merktu þeir staðsetningu
verkja á teiknaða líkamsmynd.
Mælingarnar voru endurteknar 15
mínútum eftir veitta meðferð. Niðurstöður
sýndu að tilraunahópurinn tjáði marktækt
minni verki eftir veitta meðferð en
viðmiðunarhópinn. Þunglyndi, þreyta og
kvíði voru mæld á VAS-skala fyrir og
eftir meðferð. Einnig var blóðþrýstingur
mældur fyrir og eftir veitta meðferð.
Niðurstöður sýndu að þessir þættir
mældust lægri hjá tilraunahópnum
heldur en hjá viðmiðunarhópnum og var
marktækur munur hvað kvíða snertir
(Lee, Jang, o.fl., 2003).
Gerð hefur verið fræðileg samantekt
þar sem metið var hvort qigong-
12
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 3. tbl. 84. árg. 2008