Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.2008, Blaðsíða 47

að og af þeim sökum væri ekkert getið
um skilmála og engar upplýsingar
hefðu legið fyrir um sjúkrahúsið. Þær
kváðust ekki vera komnar til íslands til að
gagnrýna aðstæður hér á landi. Guðbjörg
yfirhjúkrunarkona var í miklum metum hjá
þeim og hafði reynst bæði elskuleg og
hjálpsöm. Læknarnir fengu einnig góða
einkunn og voru að sögn þeirra færir og
kurteisir. Veturinn kom þeim ekki á óvart
og stöllurnar voru barnslega glaðar þegar
snjór tók að falla og Helgafellið varð eins
og „sykurtoppur". Þær áttu að eigin sögn
ekki erfitt með samskipti því margirtöluðu
dálitla dönsku. Dvölin í Eyjum hafði engu
að síður verið erfið prófraun en báðar
höfðu þær lagt sig fram um að gera sitt
besta. Fyrir orð Sigríðar ákváðu þær að
starfa áfram við sjúkrahúsið. Formaðurinn
taldi að þær hefðu komist í skilning um
að ekki væri unnt að rifta samningum
„upp úr þurru“ (Margrét Guðmundsdóttir,
Handrit). Tæpum mánuði síðar höfðu
þær engu að síður skipt um skoðun
og afráðið að láta af störfum f Eyjum
um vorið. Hjúkrunarkonurnar sögðu
að aðstæður á sjúkrahúsinu hefðu
ekki breyst til hins betra en tiltóku ekki
ákveðin umkvörtunarefni. Stöllurnar fýsti
þó ekki til Danmerkur heldur óskuðu
eftir afleysingarstörfum í Reykjavík um
sumarið. Þær vildu kynnast nánar hjúkrun
hér á landi því samlandar þeirra hefðu svo
margir látið í Ijós ánægju með störf sín á
íslandi (MargrétGuðmundsdóttir, Handrit).
Ákvörðun dönsku stéttarsystranna kom
illa við Guðbjörgu yfirhjúkrunarkonu. Hún
skrifaði Sigríði formanni og sagði:
Þegar fólk er óánægt þá gerir það sér rellu
útaf öllu eða býr til úlfalda úr mýflugunni,
og með því að þær gera lítið úr okkur og
öllum hér hafa þær fengið fólk heldur upp
á móti sér og þá veit maður að samlyndið
verður heldur stirt. Ég ætlaði að fá að
skreppa til Reykjavíkur í vetur en læknirinn
treysti þeim ekki til að vera einum og það
getur vel verið að þær treysti sér ekki til
að vera einar á meðan ég fer í sumarfrí,
en auðvitað láta þær alltaf í veðri vaka að
hér sé allt svo ómögulegt og sennilega
verður það ófagur vitnisburður sem við
fáum hjá þeim þegar heim kemur (Fíh B/4
1 Bréf Guðbjargar Árnadóttur dags. 19.
mars 1938).
Sigríður Eiríksdóttir lýsti furðu sinni á
sinnaskiptunum f bréfi til stallsystranna.
Það kæmi í hlut Félags íslenskra
hjúkrunarkvenna að tryggja umönnun
sjúklinga í Eyjum enda bæri það ábyrgð
á ráðningu þeirra til sjúkrahússins.
Formaðurinn tilkynnti þeim jafnframt að
hún treysti sér ekki til að taka þá áhættu
að útvega þeim sumarafleysingar í
höfuðstaðnum (Margrét Guðmundsdóttir,
Handrit). í bréfi til Guðbjargar
yfirhjúkrunarkonu var formaðurinn
skorinorðari og sagði:
Ég er afar sár við stúlkurnar, finnst
þetta vera hreinasta samningsrof, og
svo eru þær ofan á allt svo frekar að
skrifa mér og óska eftir sumarvikariati
hér á Landspítalanum eða Hvítabandinu
í sumar. Það finnst mér fulllangt gengið,
enda mun ég ekki hjálpa þeim um stöðu
hér eða skipta mér af þeim meir. Svo
mikinn bobba hafa þær komið mér í með
þessu (Fíh B/4 1 Bréf Sigríðar Eiríksdóttur
dags. 27. mars 1938).
Sigríður rakti málsatvik í bréfi til fröken
Julie Kall ritara danska félagsins
þar sem hún lagði áherslu á að
ráðningasamningar væru bindandi nema
veikindi eða sérstakar hindranir kæmu
fram. Formaðurinn óskaði eftir aðstoð
við að finna hjúkrunarkonur í stað þeirra
sem sóttu svo ákveðið burt frá Eyjum
(Fíh B/4 1 Bréf Sigríðar Eiríksdóttur dags.
27. mars 1938). Fröken Kall svaraði
að bragði og kvaðst þakklát Sigríði
fyrir að taka upp og ræða aðstæður á
Sjúkrahúsinu í Vestmannaeyjum. Ritarinn
hafði iðulega ígrundað að taka málið
upp því „ungar danskar hjúkrunarkonur"
hefðu lengi átt í miklum erfiðleikum
með að takast á við andrúmsloftið á
spítalanum. Hún taldi því að stöllurnar
hefðu vegna „sérstakra kringumstæðna"
orðið að rifta samningnum. Félagið
hefði fyrir nokkru fengið upplýsingar um
„óheppilegar aðstæður" á sjúkrahúsinu
þar sem hjúkrunarkonur yrðu að beita
sínu ýtrasta til að sigla hjá erfiðleikum
sem fylgdu slíkum starfsskilyrðum. Bréf
ritarans er vélritað en ein setning er
hins vegar handskrifuð. Fröken Kall gerði
sér grein fyrir að nauðsynlegt var að
skýra óljósar fullyrðingar um sjúkrahúsið
í Eyjum. Hún greip því pennann og
skrifaði: „Andrúmsloftið er, eins og við
segjum í Danmörku, þrungið erótík."
Félag danskra hjúkrunarkvenna hefði af
þeim sökum afráðið að senda ekki fleiri
félaga til Vestmannaeyja (Fíh B/4 1 Bréf
Kall dags. 6. apríl 1938).
Sjúklingarnir - sem flestir voru karlmenn
- voru sennilega svo áleitnir að dómi
dönsku hjúkrunarkvennanna að ekki
varð við unað. Stéttarsystur þeirra frá
íslandi og Noregi höfðu aldrei kvartað yfir
kynferðislegri áreitni á sjúkrahúsinu en
þögn þeirra kastar ekki rýrð á framburð
dönsku kvennanna. Sigríður Eiríksdóttir sá
ekki ástæðu til að vefengja staðhæfingu
fröken Kall og taldi „óþolandi að vinna á
sjúkrahúsi við slíkar aðstæður". Hún bað
hins vegar um frekari skýringar og vildi
vita hvort hjúkrunarkonurnar „hefðu ekki
frið“ eða hvort þetta væri ríkjandi „tónn“
innan sjúkrahússins. Sigríður benti á að
hjúkrunarnemar væru sendir til Eyja og
því væri nauðsynlegt að þekkja allar
kringumstæður við sjúkrahúsið (Fíh B/4
2 Bréf Sigríðar Eiríksdóttur dags 21.
apríl 1938). Ekki er Ijóst hvort fröken Kall
svaraði en dönsku hjúkrunarkonurnar
unnu hins vegar áfram á spítalanum fram
á haust. Þær ferðuðust víða í sumarleyfinu
og dvöldu meðal annars í góðu yfirlæti
í sumarbústað félagsins að Reykjum.
Um haustið fóru þær til Reykjavíkur og
voru ráðnar til starfa á Landspítalanum.
Stallsysturnar hittu Sigríði formann f
höfuðstaðnum um sumarið og skýrðu
mál sitt. Hún bar þeim vel söguna og
kvaðst nú skilja þær aðstæður sem
þær höfðu starfað við. Formaðurinn
fullyrti að fleiri hjúkrunarkonur yrðu ekki
ráðnar til Eyja fyrir milligöngu félagsins
nema starfsskilyrði breyttust til hins betra
(Margrót Guðmundsdóttir, Handrit).
Heimildir:
Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga. Skjalasafn. (Fíh)
B/4 1 og B/4 2 Bréfasafn.
Margrét Guðmundsdóttir. Handrit. Saga hjúkrunar
á íslandi.
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 3. tbl. 84. árg. 2008
45