Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.2008, Blaðsíða 52

Kristín Björnsdóttir, hjúkrunarfræðideild Háskóla íslands
HVENÆR ER HEIMILIÐ BESTI KOSTURINN?
ÁHERSLUR í UPPBYGGINGU HEIMAHJÚKRUNAR
ÚTDRÁTTUR
í þessari grein er leitað svara við spurningunni: Hvenær er
heimilið ákjósanlegur staður tii að veita heilbrigðisþjónustu?
Til að svara henni var gerð ítarleg leit að efni um aðstæður
á heimilum, skipulag heilbrigðis- og stuðningsþjónustu á
heimilum og um þátttöku aðstandenda í umönnun á heimilum.
Auk þeirra íslensku og alþjóðlegu rannsókna, sem stuðst var
við, byggir umfjöllunin einnig á óbirtum niðurstöðum rannsókna
höfundar á heimahjúkrun á höfuðborgarsvæðinu sem nefnist
Hjúkrað heima. Fram kemur að samband fólks við heimili sín er
í mörgum tilvikum flókið og tvíbent, hlaðið ólíkum tilfinningum
og skilningi sem mikilvægt er að hjúkrunarfræðingar þekki
og geti brugðist við. Á svipaðan hátt er afstaða aðstandenda
til aðstæðna sinna margræð en flestir þeirra óska eftir meiri
stuðningi frá hinu opinbera en þeim er veittur. Víða í heiminum
hefur verið byggð upp umfangsmikil heimaþjónusta sem miðar
að því að styðja fólk til að búa áfram heima. Rannsóknir sýna
þó að oft er slíkri þjónustu sniðinn ansi þröngur fjárhagslegur
rammi. Því er leitast við að varpa Ijósi á hin flóknu siðfræðilegu
og pólitísku álitamál sem hjúkrunarfræðingar í heimahjúkrun
standa frammi fyrir í kjölfar þess að heimilið verður vettvangur
heilbrigðisþjónustu.
Lykilorð: Heimahjúkrun, heilbrigðisþjónusta á heimiium,
aðstæður, umönnun aðstandenda
Inngangur
Nú þykir sjálfsagt að fólk búi á sínu eigin heimili jafnvei þó færni
þess til að sjá um sig hafi minnkað. Forsenda þess að geta
búið heima, þegar svo er komið, er þó yfirleitt að völ sé á hjálp
og stuðningi, bæði frá aðstandendum og frá heilbrigðis- og
félagsþjónustu. Á liðnum árum hafa margar fræðigreinar, m.a.
hjúkrunarfræðin, leitast við að þróa þekkingu um aðstæður
sem þurfa að vera til staðar á heimilinu og aðstoð, meðferð
og stuðning sem er nauðsynlegur til að einstaklingar með
langvinn veikindi eða minnkaða færni til sjálfsumönnunar geti
búið heima. í þeim hafa þarfir verið athugaðar og árangur
aðferða, sem beitt er til aðstoðar og stuðnings, hefur verið
metinn. Markmið þeirra er að finna leiðir til að styðja fólk sem
býr á eigin heimili til að viðhalda og efla vellíðan og lifa á þann
hátt sem það kýs.
í þessari grein verður leitað svara við spurningunni: „Hvaða
aðstæður og aðstoð er nauðsynleg til að einstaklingar geti
haldið áfram að búa heima þrátt fyrir minnkaða færni eða
veikindi?" Tii að svara henni verður sagt frá rannsóknum á
ENGLISH SUMMARY
Björnsdóttir, K.
The lcelandic Journal of Nursing (2008). 84(3) 50-56
WHEN IS THE HOME THE BEST CHOICE?
ISSUES AND EMPHASES IN HOME CARE
NURSING
This paper tries to answer the question: When
is the home a good place to provide health care
services? To answer this question an extensive
literature search was conducted focusing on the
home as a place of health care, the organization of
health and sociai services and the participation of
relatives in care giving. In addition to the lcelandic
and international studies used, the paper was also
based on unpublished findings from a study designed
and conducted in Reykjavik by the author. The main
findings show that people’s relationship to their homes
is complex and sometimes contradictory, laden with
an array of different feelings and understandings,
which nurses need to know how to respond to.
Similarly, the studies reviewed show that the views
of reiatives towards their roles and responsiblities
are ambiguous. Most of them express a need for
more assistance form the authorities than they
receive. Many countries have developed community
based services aimed at supporting people to live
at home in spite of debilitating long term conditions.
However, studies show that theses services suffer
from rationing. Therefore, the final part of the paper
attempts to clarify the complex ethical and political
issues with which home care nurses are confronted
in their practice.
Key words: home care nursing, health care in the
home, facilities, family caregivers
Correspondance: kristbj@hi.is
50
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 3. tbl. 84. árg. 2008