Morgunblaðið - 09.02.2017, Qupperneq 59

UMRÆÐAN 59
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. FEBRÚAR 2017
Sími 788-2070 / 787-2070 | hotelrekstur@hotelrekstur.is | hotelrekstur.is
Baðvörur
fyrir hótel, gistiheimili,
dvalarheimili, veitingahús,
veisluþjónustur,
heilsugæslustofnanir o.fl.
bl
ek
ho
nn
un
.is
Fylgstu með Hlíðarfjall Akureyri á
Öll helstu merkin í skíðabúnaði. Pantaðu á netinu
áður en þú kemur í fjallið, á hlidarfjall.is
Skíðabúnaður
til leigu
Skíða– og
brettaskólinn
allt vetrarfríið!
Skíða– og brettaskólinn er fyrir alla krakka
5-12 ára, jafnt byrjendur sem lengra komna.
Á miðopnu
Morgunblaðsins
fimmtudaginn 2.
febrúar sl. gat að líta
grein undir fyr-
irsögninni „Er fá-
keppni til farsæld-
ar?“ Höfundar tala
þar fyrir hönd Sam-
taka heilbrigðis-
fyrirtækja og er
margt í þeim mál-
flutningi sem vekur
furðu.
1. Heilbrigðisþjónusta stenst
ekki kröfur til samkeppnismark-
aðar. Því veldur m.a. ójöfn staða
neytenda og veitenda. Veitandinn
er um leið ráðgjafi neytandans og
sjúklingar eru í eðli sínu veikur
neytendahópur. Þessu til viðbótar
er þriðja aðila, samfélaginu, send-
ur reikningur fyrir bróðurparti
„viðskiptanna“. Þar sem þetta
markaðsmódel hefur verið ástund-
að er afleiðingin meiri kostnaður,
misskipting þjónustunnar á kostn-
að hinna veikar settu og stjórn-
unarmöguleikar þeirra sem borga
brúsann eru litlir (Læknablaðið 2/
2017 bls. 94-96).
2. Mannauður heilbrigðisþjón-
ustunnar verður ekki bættur með
því að heimila fleiri læknum að
ráða sínum málum sjálfir og velja
sér viðfangsefni, sérsvið og sjúk-
lingahóp, en um leið að vera fríir
frá þeirri samfélagslegu ábyrgð að
vera hlekkur í samstilltri þjón-
ustukeðju þjóðarinnar.
3. Á heilsugæslustöðvum og
sjúkrahúsum er fólki á öllum aldri
sinnt árið um kring án
tillits til þess hvað sé
að. Sjúklingum með
fjölvandamál er sinnt
þarna og sá hópur
verður hið stóra við-
fangsefni framtíðar.
Mannauðsmál þessara
lykilstofnana verða
ekki bætt með því að
auka á hina ójöfnu
samkeppni um
mannafla sem ríkir
milli þeirra og einka-
reksturs með minni
þjóðfélagsskyldum allt
í boði hins opinbera. Þegar for-
stjóri Landspítalans bendir á
þetta leggja greinahöfundar það
út á versta veg og skín eiginhags-
munagæslan þar pínlega í gegn.
4. Þá er í greininni reynt að
draga upp fegraða mynd af
ástandinu þegar þrjú sjúkrahús
voru rekin í Reykjavík, „það gaf
möguleika á valfrelsi sjúklinga“.
Þessi glansmynd er ekki sönn.
Sem læknanemi og kandídat á
þessum spítölum varð undirrit-
aður iðulega vitni að því að þeir
sem ekki nutu persónutengsla
voru lagðir inn á sjúkrahúsin sitt
á hvað eftir því hvert þeirra var á
vakt. Fengu þeir engu um það
ráðið hvar þeir lentu. Þetta var
einkum hlutskipti hinna langveiku
og þeirra sem minna máttu sín,
oftar en ekki þvert á hagsmuni
þeirra.
Það er þakkarvert að Birgir
landlæknir og Páll sjúkra-
húsforstjóri skuli hafa stigið fram
og réttilega bent á að hinn stóri
og óháði sérfræðingarekstur í
Reykjavík hefur vaxið upp í það
að vera skipulagslegt vandamál í
heilbrigðiskerfinu eins og erlend-
ir ráðgjafar hafa endurtekið bent
á.
Það skortir á að þetta kerfi sé
nægur þátttakandi í eðlilegu flæði
milli þjónustustiga í heilbrigð-
iskerfinu. Innan þess ríkir mis-
vægi í framboði einstakra sér-
greina og torvelt reynist að koma
á þjónustu sérfræðilækna utan
höfuðborgarinnar. Þetta ástand
mismunar íbúum landsins, bitnar
á þróun heilsugæslunnar og
sjúkrahúsanna og torveldar stýr-
ingu kostnaðar og samhæfingu
heilbrigðiskerfisins sem heildar.
Það er vandræðalegt hve
læknasamtökunum sem og ein-
stökum læknum reynist erfitt að
taka þennan „bleika fíl“ til yf-
irvegaðrar umræðu og leita í
sameiningu raunhæfra úrbóta
með þjóðarhag í huga.
Talað úr maga fíls
Eftir Stefán
Þórarinsson »Mannauðsmál þess-
ara lykilstofnana
verða ekki bætt með því
að auka á hina ójöfnu
samkeppni um
mannafla sem ríkir milli
þeirra og einkareksturs
með minni þjóðfélags-
skyldum allt í boði hins
opinbera. Stefán Þórarinsson
Höfundur er heimilislæknir og fv.
stjórnandi í heilbrigðiskerfinu.
Það merkilegasta við
hugmyndina um al-
þjóðleg mannréttindi
er að hún felur í sér að
allar manneskjur njóti
sambærilegra réttinda,
óháð stétt og stöðu,
uppruna, litarafti, bú-
setu, kyni og svo má
áfram telja. Alþjóðleg
mannréttindi tryggja
okkur m.a. rétt til að leita griða í öðru
landi en okkar eigin og sanngjarna
málsmeðferð þegar við erum þangað
komin. Á þessum grunni hafa þjóðir
heims byggt upp kerfi þar sem fólk í
neyð getur leitað sér skjóls gegn
hörmungum, ýmist af náttúru eða
manna völdum.
Því miður er enn langur vegur frá
því að allar manneskjur njóti mann-
réttinda sinna til hins ýtrasta. Í fá-
tækum ríkjum og þar sem vopnuð
átök geisa er ástandið verst og á slík-
um stöðum skiptir mestu sú vörn sem
mannréttindi veita borgurunum
gagnvart ríkisvaldinu, gegn pynd-
ingum, handahófskenndum hand-
tökum og ómannúðlegri meðferð.
Margt hefur áunnist á þessu sviði á
undanförnum árum og það er gleði-
legt að á síðustu árum hefur þeim
fjölgað verulega sem hafa þurft að
svara fyrir gjörðir sínar eftir að hafa
brotið mannréttindi á fólki. Víga-
menn, herforingjar, harðstjórar og
jafnvel æðstu yfirmenn ríkja hafa
verið sóttir til saka og dæmdir fyrir
brot á mannréttindum.
Fjölmörg dæmi eru enn um það,
víðsvegar í heiminum, að mannrétt-
indi séu brotin á tilteknum hópum,
þjóðum eða þjóðflokkum án þess að
þeir fái varist. Þá skiptir miklu stuðn-
ingur okkar hinna sem enn njótum
réttindanna því án stuðnings mega
minnihlutahópar síns lítils og á end-
anum geta allir lent í þeim hópi.
Fræg er hin ljóðræna yfirlýsing
þýska prestsins Martin Niemöllers
þar sem hann lýsti hlutskipti Þjóð-
verja þegar nasistar komust til valda
og hófu að ofsækja hvern hópinn á
fætur öðrum.
Þegar þeir tóku kommúnistana
þagði ég. Ég var ekki kommúnisti.
Þegar þeir handtóku jafn-
aðarmenn þagði ég. Ég var ekki jafn-
aðarmaður.
Þegar þeir tóku verkamennina
mótmælti ég ekki. Ég var ekki verka-
maður.
Þegar þeir tóku gyðingana þagði
ég. Ég var ekki gyðingur.
Þegar þeir sóttu mig þá var enginn
eftir til að mótmæla.
Aldrei má gleyma þeirri baráttu og
þeim fórnum sem færðar hafa verið
til að tryggja öllum almenningi þau
réttindi sem hann nýtur í dag og okk-
ur þykja sjálfsögð. Vörumst að taka
einstaka þjóðir, hópa eða einstaklinga
út fyrir sviga því mannréttindi eru al-
menn og allra. Um þann skilning
verðum við öll að standa vörð.
Skipta mann-
réttindi máli?
Eftir Kristínu S.
Hjálmtýsdóttur
og Atla Viðar
Thorstensen
Kristín S.
Hjálmtýsdóttir
» Vörumst að taka ein-
staka þjóðir, hópa
eða einstaklinga út fyrir
sviga því mannréttindi
eru almenn og allra.
Kristín er framkvæmdastjóri Rauða
krossins á Íslandi. Atli Viðar er
sviðsstjóri hjálpar- og mannúðarsviðs
Rauða krossins á Íslandi.
Atli Viðar
Thorstensen
ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS
VEISTU
UM GÓÐAN
RAFVIRKJA?