Orð og tunga - 26.04.2018, Side 162

Ritdómur 151
á jaxlinn. Að lokum getur notandinn skoðað þriðja dálkinn þar sem sjá
má lista yfir tengda hugtakaflokka. Þar kennir ýmissa grasa eins og
t.d. lífernisbetrun og skipulagning/reglufesta. Eins og sjá má á
Mynd 3 birtast 163 mismunandi hugtakaflokkar sem á ein hvern hátt
tengjast hugtakinu sjálfsagi. Sumir þessara flokka virðast þó ekki hafa
augljósa tengingu við upprunalega leitarorðið eins og t.d. svipbrigði og
velvild. Hér mætti ef til vill hugsa sér að takmarka niðurstöðurnar við
10–15 tengda flokka eins og gert er í prentuðu út gáfun um af Orðaheimi
og auðvelda notendum þannig yfirsýn yfir efnið.
Hvað hugtökin sjálf varðar þá er það viss ókostur að notandinn
hafi ekki neina yfirsýn yfir nöfnin á flokkunum eða fjölda þeirra (sjá
einnig umfjöllun Jóhannesar Gísla Jónssonar 2005:128 um skörun á
milli flokka). Stundum getur verið erfitt að finna flokka sem leitað er
að og ef til vill mætti útbúa lista yfir öll hugtökin og birta á vefnum
fyrir mjög áhugasama notendur.
4 Vélræn greining gagna
Helsta nýjungin í Íslensku orðaneti er að vensl orða eru ekki aðeins
metin huglægt af orðabókarhöfundi heldur eru þau einnig fundin
með annars konar úrvinnslu gagna. Þetta er gert með því að bera
saman orðasambönd í gagnasöfnum orðanetsins. Þessir venslaflokkar
eru kallaðir „grannheiti“ og „skyldheiti“.
Grannheiti og skyldheiti eru ný hugtök í íslensku sem eiga sér engar
fyrirmyndir í öðrum tungumálum og því er hér um nýstárlega hug-
mynd að ræða. Grunnhugmyndin er sú að orð sem koma fyrir í sams
konar umhverfi séu merkingarlega skyld. Sem dæmi skulum við
skoða Mynd 4 sem sýnir grannheiti flettunnar rigning.
Mynd 4. Grannheiti flettunnar rigning.
tunga_20.indb 151 12.4.2018 11:50:58