Morgunblaðið - 23.03.2018, Qupperneq 18

18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. MARS 2018
Glæsilegt úrval
af trúlofunar- og
giftingarhringa-
pörum
Hátúni 6a | Sími 577 7740 | carat.is | acredo.is
Verð á pari: 236.141 kr.
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Raunhæft er að binda eina milljón
tonna af koltvíoxíði árlega í íslenskum
skógum um miðja öldina. Um leið
mætti stórauka tekjur af skógrækt.
Þetta segir Pétur Halldórsson,
kynningarstjóri Skógræktarinnar, og
vísar til tækniþróunar. Á næstu ára-
tugum muni lífræna hagkerfið taka
við af olíuhagkerfinu.
Skógræktin, Landssamtök skógar-
eigenda og Skógræktarfélag Íslands
stóðu fyrir fundi á
alþjóðlegum degi
skóga í gær. Þar
voru kynntar
tvær sviðsmyndir
um skógrækt á
öldinni. Annars
vegar óbreytta
nýskógrækt og
hins vegar fjór-
fjöldun frá því
sem nú er. Með
óbreyttri nýskóg-
rækt muni kolefnisbindingin fara yfir
hálfa milljón tonna í kringum 2040 en
dala síðan áður en hún vaxi á ný. Með
því hins vegar að fjórfalda skógrækt-
ina verði stöðug aukning í binding-
unni út þessa öld.
Markmið kallar á meiri framlög
Pétur segir að við efnahagshrunið
hafi framlög ríkisins til nýskógræktar
dregist mikið saman. Bróðurpart-
urinn hafi verið ríkisframlög til skóg-
ræktar á lögbýlum með því markmiði
að klæða 5% láglendis skógi á 40 ár-
um en það markmið náist ekki að
óbreyttu. Vegna niðurskurðar „þurfi
menn að spýta í lófana“. Framlög til
nýskógræktar í síðustu ríkisfjár-
málaáætlun hafi valdið vonbrigðum.
Því sé nú lögð fram tillaga þegar ný
ríkisfjármálaáætlun er í smíðum.
„Framlög til nýskógræktarverk-
efna voru skorin niður um helming.
Þau fóru úr 6 milljónum trjáa á ári
niður í 3 milljónir og hafa verið á þeim
slóðum síðan. Síðustu ár hefur mikið
verið rætt um kolefnisbindingu og að
styrkja þurfi bændurna og efla sveit-
irnar. Það gerist hins vegar ekki
neitt. Það kemur alltaf sama fram-
lagið ár eftir ár. Við ákváðum því að
leggja fram skýra tillögu sem ráða-
menn gætu unnið með og er okkar
framlag. Við erum ekki að segja að
þetta sé eina leiðin, eða sú besta. Hún
er hins vegar eitt af því sem við get-
um gert. Um leið má slá margar flug-
ur í einu höggi; binda kolefni og búa
til ný verkefni fyrir bændur og greiða
af skuld okkar við landið.“
Framlag ríkisins til nýskógræktar
er nú ríflega 300 milljónir á ári. Til að
fjórfalda ræktunina þyrfti framlagið
að hækka í 1.200 milljónir. Pétur seg-
ir aðspurður að síðustu mánuði hafi
sú skoðun fengið byr undir báða
vængi að auka þurfi framlög til skóg-
ræktar og loftslagsmála. Bættur
efnahagur skapi skilyrði til meiri
uppbyggingar. Við átakið þurfi hin
ýmsu samtök að vinna betur saman.
Fram kom á fundinum að með því
að fjórfalda skógrækt sé stuðlað að
stórauknum tekjum af skógi og lagð-
ur grunnur að nýrri byltingu.
„Framtíðin liggur í lífhagkerfinu.
Við erum að segja skilið við olíu-
hagkerfið. Timbur verður aðalhráefni
lífhagkerfisins. Það er hægt að fram-
leiða allt úr trjám sem er hægt að
framleiða úr olíu. Menn eru farnir að
byggja úr krosslímdu efni sem gefur
þykka fleka og sterka sem standast
stáli og steinsteypu snúning að öllu
leyti. Rætt er um að háhýsi framtíð-
arinnar verði reist úr þessu efni,“
segir Pétur Halldórsson.
Skora á stjórnvöld að
stórefla skógræktina
& Skógræktin kallar eftir fjórföldun á árlegu framlagi
Áhrif skógræktar á Íslandi 1990 til 2130
6
5
4
3
2
1
0
-1
milljarðar kr.
1990 2010 2030 2050 2070 2090 2110 2130
1.500
1.250
1.000
750
500
250
0
þús. tonn CO2
1990 2010 2030 2050 2070 2090 2110 2130
Þjóðhagsleg áhrif skógræktar
Kolefnisbinding skóga á Íslandi
Áætlaðar tekjur af viðarsölu og virði kolefnisbindingar
að frádregnum kostnaði við nýskógrækt
Nýskógrækt dregur bæði úr
losun gróðurhúsalofttegunda
frá rofnu landi og bindur
kolefni í jarðvegi, rótum
og stofni
Óbreytt nýskógrækt
Skógrækt fjórfölduð
Óbreytt nýskógrækt
Skógrækt fjórfölduð
H
ei
m
ild
: S
kó
gr
æ
kt
in
Pétur
Halldórsson
Laun yfirstjórnar VR voru 54,2 millj-
ónir króna á seinasta ári og hækkuðu
úr 42,6 milljónum frá árinu á undan. Í
nýútkominni ársskýrslu VR kemur
fram að laun yfirstjórnar skiptast
þannig að laun og bifreiðastyrkir for-
manna VR voru 26,3 milljónir kr. í
fyrra en þessir þættir námu 17 millj-
ónum á árinu 2017. Formannaskipti
áttu sér stað á seinasta ári en Ragnar
Þór Ingólfsson tók við sem formaður
28. mars í fyrra af Ólafíu B. Rafns-
dóttur, fyrrv. formanni. Ekki kemur
fram hvernig fjárhæðin skiptist á
milli þeirra á síðasta ári. Laun og bif-
reiðastyrkur framkvæmdastjóra VR
var 17,5 milljónir í fyrra en 17 millj.
kr. árið 2016 og laun stjórnar voru 9,6
milljónir og hækkuðu um eina milljón
á milli ára.
Stóraukning vegna geðraskana
Í ávarpi formanns í ársskýrslunni
kemur fram að gríðarlega hafi fjölgað
þeim félagsmönnum sem leita til
Sjúkrasjóðs VR, sem sýni að sjóður-
inn er mikilvægur bakhjarl fé-
lagsmanna. Greiðsla sjúkradagpen-
inga hefur aukist um tæplega 73% frá
árinu 2006, að teknu tilliti til þróunar
launa. Í skýrslunni segir að þessa
aukningu megi helst rekja til aukn-
ingar geðraskana, sem nam 325% á
tímabilinu umfram hækkun launa, og
stoðkerfa en þar var aukningin 171%
umfram hækkun launa. ,,Milli áranna
2016 og 2017 var aukningin þó mest í
sjúkdómaflokknum kviðarhol og
meltingarfæri en dagpeningar jukust
þar um 88% eða 79% umfram hækkun
launa.“
Í ávarpi Ragnars Þórs kemur fram
að aukin ásókn er einnig í varasjóð
VR, „aldrei hafa fleiri sótt um styrk
úr sjóðnum frá stofnun hans fyrir
rúmum áratug, tæplega 16 þúsund fé-
lagsmenn fengu styrk úr VR vara-
sjóði á árinu 2017. Þá eru starfs-
menntasjóðir sem VR á aðild að
einnig í sókn, hámarksstyrkur úr
sjóðunum var hækkaður á árinu og
nýtt fagháskólanám í verslunar-
stjórnun kynnt, hið fyrsta sinnar teg-
undar. Námið er unnið í samvinnu við
vinnumarkaðinn og háskólana“, segir
í ávarpi Ragnars Þórs. omfr@mbl.is
26,3 milljónir í
laun og bifreiða-
styrki formanna
& Sífellt fleiri leita til Sjúkrasjóðs VR
Næstum engar breytingar sjást á
50 til 100 árum í stærð laxa, fram-
leiðslu árinnar eða endurheimtum
úr sjó þótt þangað gangi eldislax
sem nemur 5-10% af stofni árinnar.
Allt að 10% innblöndun er algeng í
norskum ám. Hafrannsóknastofnun-
in á Íslandi miðar við það í sínu
áhættumati að blöndunin megi ekki
fara yfir 4% markið.
Norskir vísindamenn hafa þróað
líkan sem sýnir hvernig erfðaeig-
inleikar eldislax hafa áhrif á villta
laxastofna. Grein um rannsóknina
hefur birst í vísindatímaritinu
Evolutionary Applications. Í frétt í
Dagens Næringsliv er sagt frá
starfinu og rætt við Kevin Glover
sem er yfirmaður rannsókna á Haf-
rannsóknastofnuninni í Noregi og
prófessor við háskólann í Bergen.
Hann var aðalfyrirlesari á málþingi
erfðanefndar landbúnaðarins um
áhrif laxeldis á villta laxastofna sem
haldið var hér á landi í byrjun febr-
úar.
Náttúran hreinsar sig sjálf
Glover sagði við Dagens Nær-
ingsliv að niðurstaðan benti til þess
að ekki þyrfti að búast við miklum
afleiðingum af hlutfallslega lítilli
innblöndun eldislax. Ástæðan er
meðal annars sú að hrygning eld-
islax heppnast miklu verr en hjá
villtum laxi. Afkomendur þeirra
lifðu síður af, bæði í ánni og sjón-
um. Þannig yrði sterkt náttúruval
sem hreinsaði til aftur eftir breyt-
inguna.
Ef innblöndun færi yfir 30% á
margra ára tímabili yrðu meiri
breytingar. Fjöldi seiða og endur-
heimtra laxa minnkaði. Líkanið sýn-
ir, að sögn Glover, að það taki árnar
jafn langan tíma að jafna sig eftir
að innblöndun hættir. Ef hins vegar
innblöndun sé meiri en 50% af
stofni árinnar í 200 ár útrými það
villta laxastofninum. Þá sé það nátt-
úrunni ofviða að hreinsa til eftir
blöndunina. helgi@mbl.is
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Sjókvíaeldi Hætta er á að lax sleppi úr sjókvíum og gangi upp í nálægar ár.
5-10% innblöndun
hefur engin áhrif
Virtur vísindamaður
» Kevin Glover var kynntur
sem einn af fremstu vís-
indamönnum Noregs á sviði
erfðablöndunar í laxi og vökt-
unar á erfðafræðilegum áhrif-
um laxeldis í umfjöllum blaðs-
ins um málþing erfðanefndar
landbúnaðarins þar sem hann
var aðalfyrirlesari.
» Leó Alexander Guðmunds-
son, líffræðingur hjá Hafró,
sem einnig hélt fyrirlestur,
sagði Morgunblaðinu að stað-
an á Íslandi hefði komið Glover
mjög á óvart og hann talið að
hér væri verið að taka of mikla
áhættu.