Morgunblaðið - 23.03.2018, Side 43

43
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. MARS 2018
Reykjavík Ferðamenn í miðborginni létu ekki á sig fá þótt aðeins ýrði úr lofti, enda þykir sumum rigningin góð. Veður var stillt og því var óhætt að spenna upp regnhlíf en svo er nú ekki alltaf.
Eggert
Í lögum um
Bankasýslu ríkisins
frá 2009 er ákvæði
um hvenær stofn-
unina eigi að leggja
niður. Þetta ákvæði
er í 9. grein laganna
og ber yfirskriftina:
Lok starfseminnar
og þar segir:
„Stofnunin skal
hafa lokið störfum
eigi síðar en fimm
árum frá því hún er sett á fót
og verður hún þá lögð niður“.
Í fyrirspurnartíma á Alþingi
spurði ég fjármálaráðherra um
hvernig því viki við að þessi
stofnun væri enn starfandi að
óbreyttum lögum og hvert væri
gildi skuldbindandi ákvarðana
sem stofnunin hefur tekið.
Fjármálaráðherra svaraði því
til að í greininni væri verið að
lýsa áformum um starfstíma
Bankasýslunnar. Hann hefði á
sínum tíma ætlað að fram-
kvæma þessi áform en orðið
þess áskynja í þinginu að ekki
hefði verið vilji til þess og menn
hefðu talið að til þess að leggja
hana niður þyrfti nýtt sérstakt
lagaákvæði.
Ofangreind lög tóku gildi 20.
ágúst 2009 og lauk því starf-
semi Bankasýslunnar hinn 20.
ágúst 2014 samkvæmt skýrum
texta laganna. Hins vegar ef lit-
ið er á vef stofnunarinnar sést
glöggt að hún virðist enn vera
starfandi og það af fullum
krafti.
Þannig fer Bankasýslan með
eignarhluti ríkisins í fjár-
málastofnunum og í frétt frá
stofnuninni segir að hinn 26.
febrúar sl. hafi Bankasýslan
selt 13% hlut ríkisins í Arion
banka til Kaupskila og nam
andvirðið 23.452 milljónum
króna. Fyrir nokkrum miss-
erum stóð Landsbankinn, sem
þessi sama stofnun fer með hlut
ríkisins í, að sölu á hlut ríkisins
í Borgun, sem fljótlega kom í
ljós að var ekki sala heldur
gjöf. Hér má einnig
rifja upp að Banka-
sýslan var sett á
stofn vegna tíma-
bundins ástands
sem upp kom í
þjóðfélaginu vegna
þess sem átti sér
stað á haustdögum
2008. Henni var
markaður líftími í
lögunum og sá tími
er löngu liðinn.
Hann er liðinn fyrir
þremur og hálfu ári
síðan.
Fjármálaráðherra er æðsti
maður skattkerfisins og þekkir
því á hverju menn reisa skatt-
skyldu. Allir lögmenn vita að
skattskylda verður ekki reist á
lagaákvæðum sem samkvæmt
beinum fyrirmælum í lögunum
eru liðin undir lok og þannig er
þessu einnig varið um refsi-
ákvæði laga. Hver einasti verj-
andi tæki því fagnandi ef refsi-
ákvæði sem ákæruvaldið
styddist við í saksókn gagnvart
skjólstæðingi hans hefði verið
lagt niður fyrir meinta refsi-
verða atburði. Refsingu yrði
ekki komið fram á grundvelli
þeirra lagaákvæða.
Það ríkir því fullkomin óvissa
um gildi allra löggerninga sem
Bankasýsla ríkisins hefur stað-
ið að frá árinu 2014, þar á með-
al sölu Bankasýslunnar á hlut
ríkisins í Arion banka.
Eftir Karl Gauta
Hjaltason
» Allir lögmenn vita
að skattskylda
verður ekki reist á
lagaákvæðum sem
samkvæmt beinum
fyrirmælum í lögunum
eru liðin undir lok og
þannig er þessu einnig
varið um refsiákvæði
laga.
Karl Gauti
Hjaltason
Höfundur er þingmaður Flokks
fólksins.
Bankasýslan:
Lifandi lík?
Þessi pistill er skrif-
aður á vorjafndægri,
mánuði fyrir sumar á
Íslandi og í höf-
uðstaðnum er 7° hiti. Á
meginlandi Evrópu og
Bretlandseyjum hefur
snjóað að undaförnu og
mörgum orðið hált á
svelli. Þó er það óvera
hjá þeim kulda sem
andað hefur í austur frá
ráðamönnum í garð
Rússa sem sagðir eru óalandi í siðara
manna söfnuði og verðskuldi að éta
það eitt sem úti frýs. Þeim hinum
sömu svöruðu sléttuúlfarnir með því
að endurkjósa Pútín til forseta í
þriðja sinn með þrem fjórðu greiddra
atkvæða. Ekki varð það tilefni til
hamingjuóska í austurveg, heldur
dundu þangað ókvæðisorðin með
Boris Johnson sem formælanda í
margradda kór liðsmanna NATÓ.
Fylgdi sögunni að nú yrði bætt
myndarlega í vopnabúrin vestan hins
endurreista járntjalds til að mæta
ógninni úr austri. Til að undirstrika
alvöru málsins, var ráðlagt að enginn
sannur lýðræðissinni, hvað þá kónga-
fók, skyldi slást í för með fótbolta-
bullum sem ætluðu að fjölmenna á
boltaleiki í Rússlandi um komandi
hásumartíð. Yrði þeirra skömm og
svik við lýðræðið lengi í minnum
höfð.
Eitur í bland við milljarðafúlgur
Enginn getur léð Bretum þótt þeir
fyrtist við þegar á breskri grund er
ráðist að leysingjum úr njósnasveit-
um stórveldanna og þeim byrlað eit-
ur af verri endanum. Árásin á feðg-
inin í Salisburry verðskuldar
auðvitað ítarlega rannsókn, en heldur
fljótræðislegt virtist af May forsætis-
ráðherra að gera rússnesk stjórnvöld
ábyrg fyrir ódæðinu strax á þriðja
degi og utanríkisráðherrann bætti
um betur og fullyrti að enginn annar
en Pútín, þá forsetaframbjóðandi,
hefði fyrirskipað aðförina. Jafnframt
var eftir því leitað við Trump og aðra
lýðræðisleiðtoga að þeir slægjust í
för með fordæmingu í garð Kremlar.
Eitthvað stóð það í stöku manni, m.a.
réði Corbyn, formaður
breska verkamanna-
flokksins, frá því að
taka svo djúpt í árinni
og þýskir og franskir
embættismenn vöruðu
við of skjótum álykt-
unum um hver ætti sök-
ina. Afneitunum Pútíns
um að rússnesk stjórn-
völd hafi átt hér hlut að
máli sagði breski utan-
ríkisráðherrann hauga-
lygi („haystack of lies“).
– Afleiðingar þessa
orðastríðs hafa hingað
til birst í gagnkvæmri brottvísan á
þriðja tug sendiráðsstarfsmanna (les:
njósnara) frá London og Moskvu.
Ýmsir eins og ritstjórar The Eco-
nomist (17. mars) hvetja bresk
stjórnvöld til að láta ekki þar við
sitja heldur setja skorður við við-
skiptum Rússa og fjármálaumsvifum
rússneskra auðjöfra í Bretlandi, en
þar vega á móti hagsmunir Lundúna
sem fjármálamiðstöðvar. Ekki færri
en 300 þúsund Rússar eru nú búsett-
ir í Englandi, ekki aðeins þeir sem
þangað héldu með fúlgur fjár eftir
fall Sovétríkjanna heldur einnig út-
flytjendur í leit að betri aðstæðum,
þeirra á meðal andstæðingar rúss-
neskra stjórnvalda.
Ört versnandi ástand
á alþjóðavettvangi
Á síðustu misserum hefur ástand á
alþjóðavettvangi farið hríðversnandi.
Forstjóri Sameinuðu þjóðanna, Ant-
ónio Guterres, nefndi í síðasta ný-
ársávarpi m.a. staðbundin stríðsátök,
óttann við kjarnorkustyrjöld, lofts-
lagsbreytingar og vaxandi ójöfnuð.
Síðan hafa bæst við aðgerðir Trumps
með nýja tollmúra gegn innflutningi
á stáli og áli til Bandaríkjanna sem
margir telja upphaf að viðskiptastríði
sem auki enn á andstæður milli ríkja
og heimshluta. Nú er svo komið að
Kína undir forystu samhents komm-
únistaflokks birtist sem einn helsti
talsmaður frjálsra heimsviðskipta, en
gegn efnahagsveldi Kína eru ekki
síst refirnir skornir af hálfu Trumps.
Níu ríki búa nú yfir kjarnorkuvopn-
um: Bandaríkin, Rússland, Kína,
Pakistan, Indland, England, Frakk-
land, Ísrael og Norður-Kórea. Til
samans er talið að þau búi yfir um
2.500 kjarnorkusprengjum, meiri-
hlutinn í höndum USA og Rússa. Öll
vinna þau að frekari þróun kjarna-
vopna sinna. Surtarlogi kjarnorku-
stríðs, sem margir höfðu afskrifað,
hefur þannig færst nær. Mestan ugg
vekur nú stefna bandarískra her-
málayfirvalda að þróa „minni kjarn-
orkusprengjur“ sem beita megi stað-
bundið. Hafa ber í huga að
kjarnasprengja eins og sú sem lagði
Hirósíma í rúst 1945 væri nú talin lít-
il, þær stóru eru orðnar allt að 100-
falt öflugri. Þá má minna á að Pútín
kynnti nýverið ofureldflaug sem eng-
inn fengi grandað. – Boðaðar við-
ræður USA við Norður-Kóreu eru
smáglæta í myrkri vaxandi ógna, en
of snemmt að spá nokkru um árang-
ur.
Hvar liggja hagsmunir Íslands?
Sú spurning er áleitin hvar liggi
lífshagsmunir vopnlausrar örþjóðar
eins og Íslendinga í harðnandi heimi.
Eigum við skilyrðislaust samleið með
Nató-ríkjum sem standa í blóðugum
átökum sem eru arfleifð ný-
lendustefnu liðinnar aldar? Ber okk-
ur ekki skylda til að skipa okkur í
sveit með yfirgnæfandi fjölda þjóða
heims sem krefjast kjarnorkuafvopn-
unar? Hvað varð um tillögur sem
voru á borði Alþingis fyrir nokkrum
árum þess efnis að Ísland yrði hluti
af kjarnorkuvopnalausu svæði á
Norður-Atlantshafi og sem helst ætti
að taka til allra Norðurlanda? Eigum
við að vera þátttakendur í viðskipta-
hindrunum að kröfu stórveldanna í
NATÓ þvert á gróin viðskipta-
sambönd? Um þetta er þörf að ræða
í stað þess að stinga höfðinu í sand-
inn.
Eftir Hjörleif
Guttormsson » Surtarlogi kjarnorku-
stríðs hefur færst
nær. Ugg vekur sú stefna
bandarískra yfirvalda að
þróa „minni kjarnorku-
sprengjur“ sem beita
megi staðbundið.
Hjörleifur
Guttormsson
Höfundur er náttúrufræðingur.
Kalt stríð endurvakið
í skugga nýrra kjarnavopna