Morgunblaðið - 23.03.2018, Síða 74

74 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. MARS 2018
N Ý F O R M
h ú s g a g n a v e r s l u n
Komið og skoðið úrvalið
Opið virka daga
11-18
laugardaga
11-15
Klassísk gæða húsgögn
á góðu verði
Strandgötu 24 | 220 Hafnarfjörður | Sími 565 4100 | nyform.is
Alls sex karlmenn og
16 konur saka
dönsku leikstjórana
Lasse Nielsen og
Ernst Johansen um
hafa brotið á sér
kynferðislega þegar
þau voru á barns-
aldri við tökur ung-
lingamynda á borð
við La’ os være og
Du er ikke alene sem
nutu mikilla vin-
sælda í Danmörku á
áttunda áratug síð-
ustu aldar. Myndir
þeirra áttu það sam-
eiginlegt að fjalla um
kynþroska aðalpersónanna og
fyrstu kynlífsreynslu þeirra og því
voru leikaranir ungu oft fáklæddir
í myndunum. Að sögn þolenda
brutu leikstjórarnir, sem báðir voru
líka uppeldismenntaðir, á börn-
unum þegar þau voru á aldrinum
11-16 ára undir því yfirskini að þeir
væru að þjálfa börnin og undirbúa
svo þau gætu slappað af fyrir fram-
an myndavélina. Brotin eiga líka að
hafa átt sér stað í starfi þeirra við
uppeldisstofnanir og verið framin á
um 15 ára tímabili.
Þetta er meðal þess sem fram
kemur í ítarlegum greinaflokki sem
birtist nýverið í danska dagblaðinu
Politiken undir yfirskriftinni „De
misbrugte filmbørn“ eða Misnotuðu
kvikmyndabörnin og í samnefndri
heimildarmynd sem sýnd var á
sjónvarpsstöðinni TV2. Blaðamenn
miðlanna tveggja hafa rannsakað
efniviðinn í tæp tvö ár og á þeim
tíma rætt við tæplega
100 manns, þeirra á með-
al þolendur og fagfólk á
sviði kynferðisofbeldis.
Einnig er stuðst við dóm-
skjöl, en Ernst Johansen
var á árunum 1977-84
dæmdur fyrir kynferðis-
ofbeldi gegn þremur
ólögráða stúlkum á sama
tíma og hann var að leik-
stýra ungmennum. Á sín-
um tíma játaði Johansen
sök en þvertekur fyrir
það í dag.
Lasse Nielsen vildi
ekki veita Politiken við-
tal og bar því við að hann
myndi ekkert frá fyrri tíð. Í viðtali
við danska kvikmyndatímaritið
Ekko, sem birtist í upphafi árs, seg-
ist hann vilja sjá lögræðisaldurinn í
Danmörku lækkaðan í 12 ár. Hann
viðurkennir að hafa haft mök við
unga drengi sem léku í myndum
hans en telur að það hafi ávallt ver-
ið með samþykki barnanna. „Mér
líður ekki eins og ég hafi misboðið
börnum, því skynjun mín var sú að
þau vildu þetta,“ segir Nielsen sem,
líkt og Johansen, hefur búið á Taí-
landi síðustu árin. Þar starfar Niel-
sen enn við kvikmyndagerð með
fókus á kynþroskaaldur aðal-
persóna sinna. Meðal nýlegra
mynda hans er stuttmyndin Happy
Birthday sem fjallar um 14 ára
dreng sem gremst það að mega
ekki stunda kynlíf með fullorðnum
nágranna sínum sökum ungs ald-
urs, en lögræðisaldurinn þar í landi
mun vera 15 ár. silja@mbl.is
Greina frá misnotk-
un tveggja leikstjóra
Nekt Veggspjald fyrir Du
er ikke alene í leikstjórn
Nielsen og Johansen.
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Mig langaði að skoða sögu líkam-
legrar vinnu kvenna og leitaði inn-
blásturs í endurteknar hreyfingar
og söngva, með það að markmiði
að skapa aðstæður fyrir nána
kvenlæga samveru, samhug og
samruna,“ segir Katrín Gunnars-
dóttir danshöfundur um dansverkið
Crescendo sem frumsýnt verður í
Tjarnarbíói í kvöld, fimmtudag, kl.
20.30. Dansarar verksins eru Heba
Eir Kjeld, Snædís Lilja Ingadóttir
og Védís Kjartansdóttir. Sviðs-
mynd og búninga hannar Eva
Signý Berger, hljóðmynd gerir
Baldvin Þór Magnússon og lýsingu
hannar Jóhann Friðrik Ágústsson.
Að sögn Katrínar skoðaði hún
líkamlega vinnu kvenna eins og
hún birtist meðal annars í þrifum,
barnauppeldi, handavinnu og
ýmiskonar bústörfum, bæði hér- og
erlendis. „Danstungumálið saman-
stendur ekki af vinnuhreyfingunum
sjálfum. Það má fremur segja að
tungumálið sem við sköpum sé inn-
blásið af ýmsum munstrum úr lík-
amlegri vinnu kvenna og mikið er
dansað með höndunum. Við skoð-
uðum hvað ólík vinna á sameig-
inleg og í því samhengi má nefna
það að ferðast í línu og vinna með
hringlaga hreyfingar. Þannig sköp-
uðum við vinnuorðaforða fyrir
dansarana,“ segir Katrín og tekur
fram að einnig hafi sér þótt áhuga-
vert að skoða vinnu dansara.
„Vinna dansarans birtist í flóknum
talningum, það að vera samtaka og
læra langar keðjur af hreyfingum.
Vinna dansarans og allt sem dans-
arinn þarf að leggja á sig verður
sýnilegt í verkinu.“
Notum röddina til að hlusta
Spurð um titil verksins segir
Katrín það vísa til músíkalsks
flæðis og um leið til ölduhreyf-
ingar. „Mér fannst spennandi að
skoða „crescendo“ sem lágstemmt
og óendanlegt flæði í stað einhvers
sem stigmagnast með greinilegum
hápunkti. Að sumu leyti er verkið
viðbragð við því sem verið hefur í
gangi með byltingum á borð við
#metoo. Ég er að skoða bylting-
arnar sem mjúka sívaxandi öldu í
stað stríðsöskurs og velti upp
þeirri spurningu hvort það geti fal-
ist „crescendo“ í því að hlusta
meira,“ segir Katrín.
Hlustun sem mikilvægt leiðar-
stef í sýningunni er undirstrikað í
hljóðmynd verksins sem samsett
er úr upptökum og mögnun á
andardrætti og lágværum söng
dansaranna þriggja. „Röddin er
afskaplega líkamlegt fyrirbæri.
Þegar fólk syngur saman í kór þá
getur það leitt til þess að hjart-
slátturinn samstillist. Í þessari
sýningu erum við að vinna með
frekar hljóðláta rödd sem ætlað er
að ná tengingu við aðra í stað þess
að berast hátt. Við notum þannig
röddina til þess að hlusta,“ segir
Katrín og bendir á að raul eða
söngl sé notað í ýmsum trúar-
brögðum og hugleiðslu til að skapa
tengingu. „Við erum að búa til
hljóðfálmara til að tengja dans-
arana, sem fara hægt úr einni
hreyfingu í aðra, betur saman.
Þetta er mikil nákvæmnisvinna
sem krefst þess að dansararnir
telji nákvæmlega fyrsta korterið af
sýningunni. Sameiginlegur andar-
dráttur og lágt humm hjálpar til
við að tengja,“ segir Katrín, en
verkið tekur um 50 mínútur í flutn-
ingi.
Góð sýning fyrir hjartað
Katrín segir útlit sýningarinnar
einkennast af mýkt. „Dansflöturinn
samanstendur af stóru teppi sem
þýðir að ummerki dansins verða
vel sýnileg í áferðinni sem birtist á
teppinu. Búningarnir eru búnir til
úr mjúkum efnum og litapallettan
rauð. Okkur fannst mikilvægt að
nota sterka og afgerandi liti í allri
umgjörðinni utan um svona mýkra
og viðkvæmnislegra hreyfiefni. Ég
held að þessi sýning sé mjög góð
fyrir hjartað. Þetta er svo mjúkt
og fallegt verk,“ segir Katrín sem
hlaut Grímuna sem dansari ársins
2017 fyrir sólóverkið Shades of
History sem sýnt var í Tjarnarbíói
á síðasta leikári við góðar viðtökur.
„Í sólóverkinu var ég að vinna
með svipað hreyfimynstur, hægar
og krefjandi skiptingar úr einni
hreyfingu í aðra. Eftir þá krefjandi
og innhverfa vinnu sem sólóverkið
kallaði á var gott að fara í sam-
starf við aðra dansara og spenn-
andi að láta þær Hebu, Snædísi og
Védísi vinna með sömu aðferðir.
Mér fannst mjög mikilvægt sem
danshöfundur að skilja konseptið
og hreyfimynstrið í eigin líkama
fyrst áður en reynt væri að þýða
það yfir á aðra.“
Crescendo er unnin samvinnu
við Bora Bora, Dansearena Nord,
Dansverkstæðið, Kunstencentrum
BUDA, wp Zimmer og styrkt af
mennta- og menningarmálaráðu-
neytinu og Reykjavíkurborg. „Við
stefnum að því að sýna verkið í
Danmörku, mögulega í Sviss og
víðar. Íslenski dansmarkaðurinn er
svo lítill að það er alltaf gaman að
geta sýnt erlendis líka,“ segir
Katrín, en fyrst tekur við nýtt
hlutverk hjá bæði henni og Védísi,
því þær eiga báðar von á sínu
fyrsta barni. „Við eigum miklu
barnaláni að fagna í þessum hópi,“
segir Katrín og tekur fram að sem
betur fer þyki það sjálfsagt hér-
lendis að dansarar dansi á með-
göngunni svo fremi sem heilsan
leyfi. Næstu sýningar verða 27.
mars og 6. apríl kl. 20.30. Allar
nánari upplýsingar eru á katrin-
gunnarsdottir.com og tjarnarbio.is.
Mjúk alda í stað
stríðsöskurs
& Crescendo eftir Katrínu Gunnarsdóttur sýnt í Tjarnarbíói
Ljósmynd/Owen Fiene
Mýkt „Okkur fannst mikilvægt að nota sterka og afgerandi liti í allri umgjörðinni utan um svona mýkra og
viðkvæmnislegra hreyfiefni,“ segir Katrín Gunnarsdóttir um dansverkið Crescendo sem frumsýnt er í kvöld.
Ljósmynd/Nanna Dís
Höfundur Katrín Gunnarsdóttir.