Breiðfirðingur - 01.04.1987, Blaðsíða 13

BREIÐFIRÐINGUR
11
veittir. Elsti máldagi frá Staðarfelli er talinn frá því um
1327.9 Elstu heimildir um kirkju þar eru aftur á móti frá því
um 1200 í kirknatali Páls biskups Jónssonar,10 en hann
þekkja menn best vegna steinkistu þeirrar, sem fannst við
uppgröftinn í Skálholti 1954.
2. Fyrstu kirkjubændur
Ekki er getið presta á Fellsströnd fyrr en kirkna, enda varla
eðlilegt. í Sturlungu er getið um tvo bræður, Snorra og
Guðmund Þórðarsyni, sem voru prestar á Staðarfelli fyrir og
eftir miðja 13. öld.11 Afi þeirra var Snorri Þórðarson Gils-
sonar á Staðarfelli, bróðir Hvamm-Sturlu. Móðir þeirra var
Hallgerður Narfadóttir frá Skarði. Þótt okkur finnist þessir
prestar á Staðarfelli séu okkur æði fjarlægir í tíma, þá er þó
mjög auðvelt að rekja saman ættir þeirra og núlifandi manna
sem við nú þekkjum, Skarðverja.
Svo hefur verið álitið, að kirknatal Páls biskups telji
einkum þær kirkjur, þar sem prestsskyld er við, og svo virð-
ist hafa verið á Staðarfelli til siðaskipta, en fá nöfn eru þekkt
á þeim. Eftir siðaskipti fækkaði prestum verulega og var
Staðarfelli þjónað úr Skarðsþingum, en skömmu fyrir 1640
var þar gamall prestur, en ungur í Hvammi. Sá hét Ketill
Jörundsson og var afi og fóstri Árna Magnússonar handrita-
safnara.12 Hann þjónaði fyrstur Staðarfelli af Hvamms-
prestum og hefur svo haldist síðan. Annars er það ekki ætl-
unin að rekja hér prestatal.
Nú verður reynt að fjalla um kirkjueigendur og þá vitan-
lega með sérstöku tilliti til kirkna. Mér þykja líkur veúa til að
fyrsti kirkjueigandi, sem við kunnum að nefna hafi verið
Þórður Gilsson,13 langafi prestanna, sem nefndir voru áðan.
Hann var bóndi og goðorðsmaður á Staðarfelíi í upphafi 12.
aldar. Sá galli er aftur á móti á að nefna hann fyrstan kirkju-
eiganda, að engar heimildir eru um kirkju á Staðarfelli á
þeim árum, þótt það sé trúlegt.
Annars er margt næsta óljóst um kirkjustaði á Fellsströnd
fyrir siðaskipti, eins og síðar verður getið. Þórður Gilsson