Tímarit Máls og menningar - 01.09.2010, Blaðsíða 27

H ú s s k á l d s i n s á S k r i ð u k l a u s t r i o g h ö f u n d u r þ e s s
TMM 2010 · 3 27
voru skrifstofur skipakóngsins Henry B. Sloman, sem efnast hafði á við­
skiptum við Chile. Á 42 ára starfsferli teiknaði Höger fjölmargar bygg­
ingar í Þýskalandi og víðar, m.a. kirkju við Hohenzollernplatz í Berlín
og ráðhús í Wilhelmshaven, auk smærri verka og tillagna.
Tengsl Fritz Högers við þýska þjóðernisstefnu
Eftir valdatöku nasista í Þýskalandi árið 1933 var expressíónismi ein
þeirra stefna sem fordæmd var sem úrkynjun. Andúð nasista á nútíma­
arkitektúr beindist þó aðallega að Bauhausstíl Walters Gropiusar og öllu
því sem honum líktist. Nýjar stílstefnur sem áttu á einhvern hátt rætur
í þýskri hefð litu nasistar heldur mildari augum. Verk Högers voru í
þessum flokki, án beinna vísana í sögulegar stílgerðir en yfirbragðið er
engu að síður hefðbundið og stíllinn framhald af þjóðlegri, þýskri múr­
steinshefð.5
Fritz Höger var sjálfmenntaður sem arkitekt og leit á sig sem frum­
kvöðul nýrrar byggingarlistar. Hann naut þess að vera í sviðsljósinu og
var duglegur að koma sér á framfæri á sýningum, kynningum, fyrir­
lestrum, útvarpsþáttum og með bóka­ og greinaskrifum. Um leið var
hann umdeildur meðal stéttbræðra sinna. Þeir mótmæltu ráðningu hans
í stöðu prófessors við listaháskólann í Bremen og vitnuðu til þess að hann
væri „ekki viðurkenndur sem listamaður af Foringjanum og ríkiskanslar­
anum“.6 Höger var skráður félagi í NSDAP (Nasistaflokknum) frá 1932.7
Hann skrifaði ásamt fleiri arkitektum greinar í áróðursrit KDAI (Kamp­
fbund deutscher Architekten und Ingenieure), en ritstjórn þess fordæmdi
nýjan arkitektúr Bauhausskólans sem „menningarlegan Bolshevisma“.8
Þó að Höger styddi málstað nasista naut expressíónískur stíll hans
ekki hylli Foringjans. Hann var í þeim hópi arkitekta sem reyndu án
árangurs að sýna fram á að stíll þeirra væri sanngermanskur. Hug­
myndir þeirra lutu í lægra haldi fyrir klassískum stíl Alberts Speers, sem
Höger á að hafa farið háðulegum orðum um.9 Einn helsti starfsmaður
hans á árunum 1926–1933 var gyðingur, Ossip (Josef) Klarwein að
nafni. Var Höger sakaður um að hafa unnið gegn heiðri þýskra arkitekta
með því að hafa verið með gyðing í vinnu.10
Eftir 1935 tók frægðarsól Högers sem frumkvöðuls í þýskum arkitektúr
smám saman að hníga. Vinir hans reyndu að koma honum að hjá stjórn­
völdum en allt kom fyrir ekki.11 Megnið af frumteikningum Högers
skemmdist þegar teiknistofa hans og íbúðarhús eyðilagðist í loftárásum
árið 1943. Honum tókst þó að safna saman afritum úr ýmsum áttum
eftir lok stríðsins.12