Tímarit Máls og menningar - 01.09.2010, Page 73

TMM 2010 · 3 73
Bragi Þorgrímur Ólafsson
Íslenskt háskóla samfélag í mótun
af doktorsvörn Helga P. Briem 1938
Inngangsorð
Fram eftir öldum sóttu Íslendingar háskólamenntun sína erlendis frá.
Þar voru víðast hvar aldagamlir háskólar þar sem stúdentar og kenn­
arar mynduðu afmörkuð háskólasamfélög með ýmsum hefðum og
siðum. Segja má að við stofnun Háskóla Íslands árið 1911 hafi orðið
til vísir að íslensku háskólasamfélagi, þótt ekki væri það fjölmennt. En
skólinn óx og dafnaði eftir því sem árin liðu og skólinn fór að skipa
sinn virðingarsess í íslensku þjóðlífi. Sú staða gat þó verið nokkuð á
reiki því að menn gat greint á um það hvort skólinn væri of alþýðlegur
eða of hátíðlegur. Þessi staða endurspeglast í blaðaskrifum Sigurðar
Nordal prófessors og Gísla Sveinssonar alþingismanns í apríl 1938, en
þar skiptust þeir á skoðunum um form og stíl við doktorsvörn Helga P.
Briem frá Háskóla Íslands.
Doktorsvörn Helga P. Briem
Þann 7. apríl 1938 fór fram doktorsvörn við heimspekideild Háskóla
Íslands, þar sem Helgi P. Briem varði rit sitt, Byltingin 1809, sem fjallaði
um valdarán Jörundar hundagakonungs á Íslandi sumarið 1809.1 Helgi
hafði árum saman starfað sem viðskiptafulltrúi á erlendri grund, en á
námsárum sínum bæði í Englandi og Danmörku hafði hann viðað að
sér upplýsingum úr skjalasöfnum um Jörund og aðgerðir hans hér á
landi og vann úr þeim ítarlegt rit sem kom út hjá Þjóðvinafélaginu árið
1936. Bókinni var dreift með öðrum ritum Þjóðvinafélagsins og var
fullyrt að fá sagnfræðirit hefðu náð jafn almennum vinsældum meðal
landsmanna.2
Doktorsvörn Helga fór fram í lestrarsal Landsbókasafns (í Safna­
húsinu við Hverfisgötu), en doktorsvarnir Háskólans fóru ýmist fram