Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.2010, Page 97

Tímarit Máls og menningar - 01.09.2010, Page 97
Á d r e p u r TMM 2010 · 3 97 ítarlegri rannsókn. Þessi þróun komst á nýtt stig sumarið 2008 þegar jarð­ vinnuverktökum með enga reynslu af fornleifarannsóknum var falið að grafa upp fornleifar á svokölluðum Alþingisreit á grundvelli útboðs. Með því var stigið til fulls skrefið í átt að markaðsvæðingu fornleifarannsókna á Íslandi. Það kemur mörgum eflaust spánskt fyrir sjónir að vísindalegar rannsóknir geti verið háðar útboðum eða að hvaða verktaki sem er geti, óháð sérþekkingu, tekið að sér fornleifarannsóknir. Öðrum kann að finnast það alveg sjálfsagt og eðlilegt. Álitamálin í þessu eru flókin og er ástæða til að ræða þau vandlega. Til þess er gott tóm einmitt nú í kjölfar hrunsins því svokallaðar markaðsrann­ sóknir í fornleifafræði hafa nær algerlega lagst niður en þegar hagkerfi landsins réttir úr kútnum mun eflaust sækja í sama farið að óbreyttu. Hér verður sýnt að veigamikil rök hníga að því að það geti alls ekki verið skynsamlegt að forn­ leifarannsóknir séu háðar annarskonar samkeppni en vísindalegri og að nauðsynlegt sé að endurskoða skipulag íslenskra fornleifarannsókna frá grunni. Það eyðist sem af er tekið Fornleifar hafa tvennskonar sérstöðu sem aðgreinir þær frá öðrum tegundum menningararfs og aðgreinir vísindalega rannsókn þeirra frá öðrum tegundum rannsókna: Fornleifar eru ófyrirsjáanlegar. Það er ekki hægt að vita nema með upp­• grefti hvort eða hvaða fornleifar leynast á tilteknum stað. Það geta verið margskonar vísbendingar sem fornleifafræðingar nýta sér til að spá fyrir um það sem á eftir að finnast, en í grundvallaratriðum er fornleifaupp­ gröftur alltaf för á vit hins óþekkta og óvænta. Þetta er það sem gerir forn­ leifauppgröft spennandi en þetta er líka ástæðan fyrir því að í nafni var­ kárni þykir oft ástæða til að gera fornleifauppgröft fyrst á þeim stöðum þar sem jarðrask vegna framkvæmda er nauðsynlegt – það er aldrei að vita hvað gæti leynst undir sverði. Fornleifarannsókn með uppgrefti verður ekki endurtekin. Þegar það er • einu sinni búið að grafa upp fornleifar, finna og fjarlægja gripi, moka burt mold og sandi, þá verður það ekki gert aftur. Upphaflegt samhengi þess sem fannst hefur verið fjarlægt og enginn getur skoðað það aftur. Það er oft sagt að uppgröftur sé eyðilegging og það er rétt að því leyti að óhugs­ andi er að öllum upplýsingum sé safnað sem geta skipt máli – t.d. eftir áratug þegar nýjar rannsóknarspurningar hafa vaknað. Af þessum sökum er ábyrgð þess sem stjórnar uppgrefti mikil, meiri en flestra annarra vís­ indamanna, því ef illa tekst til þá glatast upplýsingar, þekking um menn­ ingararf, sem að öðrum kosti hefði mátt virkja til góðs. Það þarf því að gera mikla kröfur til þeirra sem stjórna fornleifauppgrefti, og þeim mun meiri sem uppgröfturinn er stærri og flóknari.
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.