Tímarit Máls og menningar - 01.06.2013, Síða 115

„ A ð v e r a m e ð f u l l r i u n d i r m e ð v i t u n d“ : u m M e d ú s u h ó p i n n
TMM 2013 · 2 115
líf og afl sem í hópnum bjó. Sjón ítrekar að þrátt fyrir að súrrealisminn hafi
verið mest áberandi hafi hann ekki verið einráður:
Ég er mjög hrifinn af expressjónisma bæði í ljóðlist og myndlist. Og af dadaisma,
anarkisma, galdri. Yfirleitt öllu sem krefst þess að ég fari mínar persónulegu leiðir
í að breyta lífinu. Hjá okkur í Medúsu hefur það komið fyrir að dadaisminn og
súrrealismi hafa skarast. Svona líkt og þegar hrekkjalómurinn og dreymandinn
hittast.39
Sjón leggur áherslu á súrrealismann sem aflvaka til nýrrar sýnar á veru-
leikann og mikilvægis frelsisins, til dæmis undan pólitískum flokkadráttum.
Hann tengir súrrealismann við ódýrar hrollvekjur og lágmenningu og segir
að sig dreymi um að skrifa ljóð eins og Terminator: „Það er spennan, maður,
spennan.“40 Viðtalinu lýkur á þessum orðum:
Það var auðveldara að vera súrrealisti í framhaldsskóla. Það er ekki fyrr en núna sem
það fer að vera erfitt. Það finnst engum sjálfsagt lengur að maður hafi þessar skoð-
anir. Þær eru meira ögrandi. Og það verður erfiðara og erfiðara næstu fimmtíu árin.
Staða manns er sterkari en þá. Það er erfitt að vera frjáls en ótrúlega skemmtilegt um
leið því persónur fjölga sér eins og amaba og heimurinn í kring fyllist af fallegum,
undarlegum hlutum. Stefnan er fram á við: Að vera með fullri undirmeðvitund.41
Í ljósi stöðu Sjóns í dag eru þessi orð athyglisverð, en þrátt fyrir að viðtökur
verka hans hafi verið á ýmsa vegu fyrstu tvo áratugina eftir að þetta viðtal
var tekið þá er ljóst að í kjölfar útgáfu Skugga-Baldurs hefur róðurinn orðið
auðveldari. Annað sem vekur athygli þegar þetta efni er skoðað er hversu
heilshugar skáldið – og hópurinn allur – hefur verið í sínum áherslum
og hugðarefnum. Skáldið markaði sína stefnu eldsnemma og hefur síðan
hvergi hvikað frá kröfunum um frelsi, nýsköpun og framúrstefnu. Þar hefur
hópastarfið og samvinnan haft sitt að segja, auk þess sem það skín í gegn öll
skrifin og viðtölin hvað þetta hefur verið gaman.
Á þessum sjö árum var starfsemi Medúsu öflug, eins og fram kemur í
sýningarskránni Líksneiðar og aldinmauk. Níu sýningar voru haldnar í
Skruggubúð, auk þess sem Medúsa tók þátt í fimm samsýningum heima
og heiman. Níu upplestrar og gjörningar eru taldir til, þar á meðal þátttaka
í útvarpsþættinum Kimi árið 1983. Tuttugu og níu rit komu út á vegum
hópsins, þar með talin tvö tímarit (Hinn súrrealíski uppskurður og Geltandi
vatn (1985)) og textarit á vegum hljómsveitarinnar Fan Houtens Kókó
sem hélt á annan tug tónleika á árunum 1981–82 og gaf út tvær snældur.
Í útgáfum hljómsveitarinnar fóru saman tónlist og texti, en einkenni
Medúsuútgáfunnar var samspil listforma, ljóðabækurnar voru ríkulega
myndskreyttar, eða myndlýstar öllu heldur, því vægi myndanna var iðulega
jafngilt ljóðunum. Þetta voru því ævintýraleg smárit, unnin af alvöru-