Heimsmynd - 01.12.1986, Blaðsíða 14

fund Gylfa Þ. Gíslasonar og bað hann að
bjarga flokknum. Hann færðist undan
því. Þá sá ég að stóra stundin var runnin
upp. Enginn getur flúið örlög sín. Ég
gekk á fund Kjartans Jóhannssonar og
tilkynnti honum um framboð mitt. Ég
birti stefnuyfirlýsingu fyrir formanns-
kjörið og lagði pólitískt prógramm fyrir
flokksþingið: Hverjir eiga ísland? Fyrir
formannskjörið flutti ég bestu ræðu sem
ég hef nokkurn tíma flutt. Mér var auð-
vitað spáð ósigri. En ég hirti aldrei um að
telja hausa. Ég vissi, að minn tími var
kominn."
Hann lýsir starfi sínu frá því hann tók
við formennsku með orðunum „blóð,
sviti og tár.“ Og fundarherferðinni 1985
lýsir hann svo: „Ég tók saman pjönkur
mínar og tygjaði mig til herferðar, hélt
hundrað fundi á átta mánuðum. Heim-
sótti hvert einasta byggt ból á íslandi.
Félagi Ámundi keyrði mig áfram. Stund-
um ferðuðumst við á puttanum. Alþýðu-
flokkurinn er fátækur flokkur. Formað-
urinn ferðast ekki á dagpeningum og
kflómetratöxtum. Ámi lagði til bflinn,
gestrisnir kratar gáfu okkur að éta og
gengu stundum úr rúmi fyrir okkur. Flest
kvöld í viku og allar helgar, stundum þrír
fundir á dag. Stundum gat ég undið
skyrtuna mína þegar ég skreiddist í rúm-
ið. En ég varð að halda uppi dampinum,
skapa stemmningu, hrífa fólkið með,
hvetja liðið til dáða. Ég hef skrifað meira
í blöð en flestir aðrir stjórnmálamenn.
Það geri ég á nóttunni. Á þessum tíma
hef ég byggt flokkinn upp. Ég hef endur-
reist hann. Flokk sem hafði unnið stór-
sigur í kosningunum 1978, sem forystan
klúðraði þá. Það skal aldrei henda aftur.
Sigurinn 1978 hafði vakið vonir og fyrir-
heit, en hann var að engu gerður. Þessa
forystu vantaði afdráttarlausa afstöðu til
málefna, til annarra flokka. Hana skorti
trú, trú á sjálfa sig og sína missjón í
pólitík. Alþýðuflokkurinn læddist með
veggjum. Karlinn í brúnni, sem ekki fisk-
ar, verður ekki langlífur til sjós.“
Og nokkuð sjálfumglaður heldur hann
áfram. „Fram til þessa dags hefur hern-
aðaráætlunin gengið upp. Hrakspárnar
hafa ekki ræst. Þeir sögðu að ég væri
úthaldslaus, ég mundi springa á limminu,
en nú vita þeir betur. Mér hefur tekist
það sem aðra hefur dreymt um, að
byggja upp forystuafl vinstra megin við
miðju stjórnmálanna. Bandalag jafnað-
armanna er búið að vera. Alþýðubanda-
lagið er að gliðna í sundur. Kvennalistinn
er bara tímabundið fyrirbæri, sem ekki á
sér sjálfstæðan tilverugrundvöll til fram-
búðar. Mitt markmið var að byggja upp
sterkt sósíaldemókratískt afl á sama hátt
og Mitterand gerði í Frakklandi. Hann
keyrði jafnaðarmenn upp til forystu á
vinstri væng, á kostnað kommúnista, eins
og Gonsales á Spáni og Soares í
Portúgal. En nota bene, verkið er aðeins
hálfnað. Og nú verða þáttaskil. Mínu
einleikstímabili er lokið. Nú taka við
vinnubrögð fjöldahreyfingarinnar. Al-
þýðuflokkurinn er að endurnýjast með
nýju fólki. Hvar sem ég fer hef ég haft
augastað á nýju fólki. Sveitarstjórnar-
kosningarnar síðasta vor staðfestu bæði
vöxt flokksins sem endurnýjun. Kvenna-
hreyfing Alþýðuflokks vex óðfluga. Við
getum hugsanlega náð fimm konum inn í
þingflokkinn eftir kosningar. Þetta nýja
fólk er stoltið mitt.“
Jón Sigurðsson er augljóslega trompið
hans. „Ég segi eins og Hjaltalín skóla-
stjóri Möðruvallaskóla sagði um Jónas
frá Hriflu ungan: Ég hef ekki veitt vænni
lax á mitt færi. Við Jón Sigurðsson erum
bernskuvinir. Hvað sem í milli ber þá
vitum við, að í okkar skiptum verða
aldrei svik í tafli. En við bætum hvor
annan upp. Ég er ástríðupólitíkus en
hann er tæknimaður. Við getum orðið
Alþýðuflokknum tvíeyki á borð við Ólaf
og Bjarna, eða eins og Hannibal og Gylfi
áttu að vera. Við hugsum ekki til einna
kosninga eða bara til næstu ríkisstjórnar.
í fyllingu tímans verður Alþýðuflokkur-
inn í góðum höndum þar sem Jón Sig-
urðsson er. Allt hefur sinn stað og allt
hefur sinn tíma eins og Benjamín segir."
Hann segist ekki óttast að einhver
Brútusar-staða komi upp. „Ég var á sín-
um tíma tilbúinn að fara í framboð á
Austfjörðum, þótt niðurstaðan sé þriðja
sætið í Reykjavík. Ég verð sjálfur að
hætta einhverju til, ef ég vil styrkja flokk-
inn fyrir atbeina hæfileikamanna í
fremstu röð. Flestir flokksforingjar eru
þeirrar gerðar að safna í kringum sig
mönnum, sem engin hætta er á, að skyggi
á þá. Ég er ekki þeirrar gerðar. Ég hef
marga galla, en kjarkleysi er ekki einn af
þeim. Ég geri mér vonir um, að listinn
hér í Reykjavík sanni fyrir fólki að við
viljum gera pólitíkina trúverðugri, vinna
okkur traust.“
Þegar Jón Sigurðsson ákvað að taka
þátt í prófkjöri Alþýðuflokks, birtist
mynd af þeim félögum, honum og Jóni
Baldvini, í einu dagblaðanna. Myndin
minnti örlítið á mynd frá Kennedy-árun-
um. Mynd af mönnum í hvítum skyrtum
með röndótt bindi og uppbrettar ermar.
Kennedystjórnin varð meðal annars fræg
fyrir að leita út fyrir raðir hefðbundinna
pólitíkusa til hæfileikamanna í háskólum
og atvinnulífi. The best and the brightest,
var viðkvæðið. Það er líka draumur Jóns
Baldvins. (Ef til vill Eyjólfs Konráðs
líka, „eina sjálfstæðisþingmannsins sem
opinberlega hefur lýst yfir ósk um Við-
reisnarstjórn,“ eins og Jón Baldvin segir.
En Eyjólfur var líka í hvítri skyrtu, með
bindi og uppbrettar ermar í dagblaðs-
auglýsingum fyrir prófkjör.)
„Government of all the talents,“ segir
Jón Baldvin. „Ég vil lyfta pólitíkinni upp
úr þeirri lægð sem hún er komin í, meðal
annars vegna manna, sem ekki valda
verkefnum sínum. Viðreisnarstjórnin er
eina starfhæfa ríkisstjórnin sem við höf-
um haft á lýðveldistímanum."
Hann segir að skattamálin verði sett á
oddinn í kosningabaráttunni. „Tveir for-
menn Sjálfstæðisflokks hafa horft að-
gerðalaust á þetta svívirðilega skattafarg-
an, sem er eins og krabbamein að naga
þjóðarlíkamann. Við erum sammála
Sjálfstæðisflokknum um að festa og stöð-
ugleiki í efnahagsmálum er forsenda alls
annars. Við sýndum það í Viðreisn-
arstjórninni og í öllum okkar tillöguflutn-
ingi nú, að okkur er treystandi. Hvorum
treysta menn betur fyrir fjármálastjórn
ríkisins, Jóni Sigurðssyni eða Albert
Guðmundssyni. En við erum líka sá
flokkur, sem mun tryggja alþýðu manna í
þessu landi félagslegt réttlæti.“
Hann heldur áfram að ræða skotspón
sinn í Sjálfstæðisflokknum. „Ef Sjálf-
stæðisflokkurinn heimtar stól fjármála-
ráðherra undir merkisbera sinn í Reykja-
vík, Albert Guðmundsson, eru mennirn-
ir galnir. Heldur þú að Sjálfstæðisflokk-
urinn umbuni þeim manni, sem leiðir
flokkinn til ósigurs í Reykjavík, með ráð-
herrastól? Heldurðu að Sjálfstæðisflokk-
urinn hafi virkilega engan metnað til að
rífa pólitíkina upp úr því forardíki, sem
hún er komin í? Ég viðurkenni að innan
Sjálfstæðisflokks er mikið mannval.
Annað hvort væri nú, um stærsta flokk
þjóðarinnar."
Hann talar um nauðsyn aga í flokkum.
Tekur sem dæmi hörkuna sem hann
sýndi, „þegar ég var skólameistari á ísa-
firði. Ég held að ég hafi rekið um þrjátíu
nemendur úr skóla, sem ekki stóðu sig.
Sjálfur vinstri maðurinn! Ef formaður
Sjálfstæðisflokks hefði sýnt þessa hörku,
væri flokkurinn ekki svona illa staddur.
Davíð Oddsson hafði vit og kjark til að
gera Albert óvirkan í borgarstjórn.“
Hann segir Davíð verðugan andstæð-
ing, þótt ekki vilji hann gefa honum
nafnbótina ástríðupólitíkus eins og sjálf-
um sér. „Davíð hefur pólitískan sjarma.
Hann hefur þetta brot af listamannseðli,
sem til þarf. En honum er lyft á stall af
voldugri flokksmaskínu. Hann hefur
ekki þurft neitt fyrir lífinu að hafa. Það
þarf sterk bein til að þola góða daga.“
Sjálfur telur hann sig loks eiga góða
daga fyrir höndum. „Alþýðuflokkurinn
getur vænst jafnvel enn meiri sigurs en
nokkurt okkar þorir að vona nú.“
Hann segir að upphaflegt markmið sitt
nái lengra en til einhverra stóla í næstu
ríkisstjórn. „Markmiðin eru festa í þjóð-
félaginu, að bæta fyrir óráðsíu Fram-
sóknaráratugarins, framtíðaröryggi í
efnahagsmálum og félagslegt réttlæti.
Fari Alþýðuflokkurinn í stjórn er það til
að stuðla að þessum markmiðum til
lengri tíma litið. En auðvitað væri það
eðlileg afleiðing af miklum kosningasigri
Alþýðuflokksins, að forseti lýðveldisins
fæli formanni hans stjórnarmyndun.“
-Og hvað mun Jón Baldvin gera þá?
14 HEIMSMYND