Heimsmynd - 01.12.1986, Blaðsíða 33

EINAR ÖLASON
Mikhael Fransson að störfum á auglýsingastofu sinni MIK að Klapparstíg. „Helst þyrfti maður að hafa
fjórar hendur og mun fleiri klukkustundir á sólarhring."
band við dr. Gunnlaug Þórðarson, sem
var að skrá ungverska flóttamenn til ís-
lands, greip ég tækifærið. Ég vissi ekkert
utn þetta litla land, annað er tvær blað-
síður í landafræðibók sem ég gat rifjað
UPP- Hafði litla hugmynd um atvinnulíf,
nienningu og annað það sem fólk byggir
afkomu sína á. Og auðvitað gafst enginn
tími til að afla sér tæmandi upplýsinga,
því brottförin var ákveðin á svipstundu.“
-En hvernig gekk að fóta sig fyrstu
árin? „Þetta voru mikil vonbrigði fyrir
okkur öll. Málið var okkur Þrándur í
Götu og það er erfiðara en margan grun-
, ar að geta ekki tjáð sig. Maður getur
farið út í búð og keypt sér banana sé
maður svangur en það er ekki á sama
hátt hægt að fullnægja sálinni, þegar
maður getur ekki málsins vegna deilt sín-
um innstu tilfinningum með öðrum.
Maðurinn lifir ekki á brauði einu saman.
Mig skorti aldrei félagsskap. Ég eignaðist
marga góða kunningja hér. íslendingar
sýndu okkur alltaf velvild. Við fengum til
dæmis alltaf borð á Borginni þó þar væri
fullt út úr dyrum. En yfirborðskunnings-
skapur fullnægir ekki sálarþörf manna.
Það var svo margt sem við gátum ekki
sagt. En fólk tók okkur vel. Fyrstu árin
vann ég á bæjarsímanum og þar voru
. vinnufélagarnir óþreytandi við að kenna
mér heiti á verkfærum. Þar má segja að
ég hafi lært íslenskuna, ef hægt er að læra
Það mál til fulls.“ Hann hlær og rifjar
upp þegar hann vildi vita hvaða orð væri
yfir broddgölt á íslensku. „Ég hafði ekki
aðra lýsingu yfir þetta en naglasvín og
það vakti mikla kátínu en skildist."
Hann segist hafa tamið sér að tala sína
eigin tungu í stað þess að tileinka sér
talsmáta annarra. „Starfsins vegna varð
ég að gæta þess að tala rétt mál.“ Það
hefur honum tekist en vart er hægt að
heyra á máli hans að hann sé af erlendu
bergi brotinn. „Hann er orðinn alger ís-
Iendingur," segir Kristjana konan hans.
„Hann borðar skötu, hákarl, rauðmaga
og slátur." Hann jánkar. „Það er ágætt
að fá soðna ýsu svona við og við. Að vísu
var mataræðið hér mjög ólíkt því sem ég
átti að venjast, en það vandist fljótt.
Raunar eru matarvenjur íslendinga núna
ekkert sambærilegar við það sem þá
gerðist. Þær hafa tekið þvílíkum breyt-
ingum á ótrúlega skömmum tíma. ís-
lensk matargerð nú er á heimsmæli-
kvarða. Á íslandi gerast hlutir ótrúlega
hratt. Sumt af því tæki aðrar þjóðir ár og
aldir að tileinka sér. Þetta hefur bæði
kosti og galla. Stundum gerast hlutir hér
svo hratt að ekki er um neina aðlögun að
ræða. Þess í stað koma þessi hrjúfu tíma-
bil á meðan breytingarnar eru að ryðja
sér til rúms. Ég er ekki viss um að þetta
hafi æskileg áhrif á manneskjuna. Fólk
hættir að hugsa um sjálft sig og aðra, fer
að hugsa um veraldlega hluti, æða áfram
í lífsgæðakapphlaupinu, hættir að um-
gangast vini og kunningja, gleymir
mannssálinni.“
Skyldi leynast heimspekingur undir
þessu stillta og fágaða yfirbragði? Talið
berst að stjórnmálum.
„Ég hef ekkert sérstakt dálæti á stjórn-
málamönnum. Ég trúi ekki á réttmæti
þess að fólk eigi að hafa viðurværi af því
að hafa skoðanir og stjórna lífi annarra.
Það getur auðvitað enginn verið hlutlaus
í stjórnmálum, þótt vissulega geti stund-
um verið gott að stinga höfðinu í sand-
inn. En þeir sem hafa stjórnmál að at-
vinnu sinni eru tvær manngerðir, blindir
hugsjónamenn eða meðvitaðir lygarar.
Heimspólitíkin er leikur í sandkassa,
blóðugum sandkassa.“ Hann þagnar um
stund. „Sjálfur var ég á versta stað þegar
uppreisnin í Ungverjalandi varð. Ég
gegndi þá skylduherþjónustu og Ung-
verjar voru að berjast fyrir lífi sínu. Þetta
var Iítil þjóð sem barðist við ofurefli og
blæddi út. Ringulreiðin var þvílík að eng-
inn vissi hvað var að gerast eða hvaðan
var skotið á mann. Smám saman hætti
maður að óttast um líf sitt og varð sam-
dauna upplausninni. Þegar allt var yfir-
staðið varð flóttinn eina undankomu-
leiðin. Pólitískt séð er ég vel staðsettur á
íslandi, mitt á milli Moskvu og Washing-
ton. Og ef ég ætti að velja mér heimaland
nú væri það ísland. Hér hef ég aðeins
kynnst góðu fólki. Af því tilefni að þrjá-
tíu ár eru liðin frá því að ungversku
flóttamennirnir komu til íslands vil ég
þakka íslensku þjóðinni fyrir okkar hönd
fyrir þær móttökur sem hún veitti
okkur.“
-Engin heimþrá? „Ég fékk aðeins einu
sinni heimþrá og það var þegar ég fékk
Asíuinfíúensuna 1957. Ég var mjög veik-
ur og varð hugsað til mömmu, hvað hún
var alltaf blíð og góð. Ég var svo ungur.
En þá fann ég líka betur en nokkru sinni
að hér yrði ég að duga eða drepast. Hér
var engin mamma. Og þegar ég reis upp
úr veikindunum var heimþráin farin.
Hún kom aldrei aftur...“
HEIMSMYND 33