Heimsmynd - 01.12.1986, Qupperneq 30

KASTLDS
í Austurstræti stendur lítill blaðburð-
ardrengur í blárri úlpu og ber sér til hita á
meðan hann bíður þess að viðskipta-
vinirnir víki sér að honum. Hann er ekk-
ert frábrugðinn öðrum blaðburðardrengj-
um, að öðru leyti en því, að hann er
dökkur á húð og hár, augun svört og
skásett. Vestar í borginni er móðir hans
að ganga frá eftir sundlaugargesti Vestur-
bæjarlaugar, frændur og vinir sinna sín-
um störfum víðsvegar um borgina, á veit-
ingahúsum, verkstæðum, við bæjarvinn-
una... Við sjáum þetta fólk af og til á
ferðum okkar, en gefum því ekki gaum
að öðru leyti. Vitum jú að þetta eru
Víetnamarnir sem komu til landsins fyrir
nokkrum árum, og hurfu í mannfjöld-
ann. Kannski rámar okkur í, að hingað
til lands hafi einhvern tíma áður komið
flóttamenn erlendis frá...
Stöðugur straumur flóttamanna, víðs-
vegar að úr veröldinni, er vaxandi vanda-
mál sem snertir alla heimsbyggðina. A
síðasta ári er áætlað að flóttamenn hafi
talið að minnsta kosti tíu milljónir um
allan heim. Alþjóðastofnanir á borð við
Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóð-
anna og Alþjóðasamband Rauða kross-
ins hafa á síðustu árum unnið mikið starf
til að koma landflótta fólki til aðstoðar.
Framlag íslendinga til flóttamanna-
hjálpar hefur verið tiltölulega minna en
annarra þjóða. Rauði kross fslands hefur
einkum borið hitann og þungann af
UNGVERJAR
VÍETNAMAR
PÖLVERJAR
NÚJSLENDj NGAR
eftir Ólínu Þorvarðardóttur
flóttamannaaðstoð íslendinga, og er
framkvæmdin tvíþætt. Annars vegar er
um að ræða aðstoð við þá sem gista
flóttamannabúðirnar. Hefur Rauði
krossinn sent starfsfólk á sínum vegum til
Afríku og Asíu, auk þess að safna fé til
matargjafa og fatasendinga. Hins vegar
er aðstoð við þá flóttamenn sem fengið
hafa búseturétt á íslandi. Sú aðstoð felst í
því, að eftir að fulltrúar hafa verið
sendir utan, til að kynna land og þjóð og
velja þann hóp sem hingað kemur, er
fólkinu komið fyrir, því er útveguð
atvinna, kennt á þjóðarbraginn, verslun,
þjónustu og þess háttar. Auk þess fær
það frumkennslu í málinu. Mest er þessi
aðstoð fyrstu tvö árin, en þegar fólk hef-
ur komið sér fyrir og hin íslenska lífsbar-
átta er hafin er hlutverk Rauða krossins
einkum ráðgefandi.
Segja má að þetta fyrirkomulag sé með
svipuðu sniði og á Norðurlöndum. Hér-
lendis er þó meiri aðhaldssemi gætt varð-
andi viðtöku flóttafólks, og má geta þess,
að ríkisstjórnin hefur enn ekki tekið af-
stöðu til þeirra tilmæla fulltrúa Flótta-
mannastofnunar SÞ, að ísland veiti ár-
lega viðtöku fimm flóttamönnum, í sam-
ræmi við það sem nágrannaþjóðirnar
hafa gert um árabil.
Stjórnvöld hafa kosið að taka til þess
afstöðu hverju sinni, hvort tilteknum
fjölda flóttamanna skuli heimiluð land-
vist, og hefur það gerst fjórum sinnum á
síðastliðnum þrjátíu árum.
Fyrsti hópurinn, 52 flóttamenn, kom
hingað til lands í kjölfar uppreisnarinnar
í Ungverjalandi, á haustdögum 1956.
Fjórum árum síðar, eða 1960, ákvað
ríkisstjórnin að veita viðtöku 35 Júgó-
slövum. Síðan liðu tæpir tveir áratugir,
en þá fengu 34 Víetnamar hér landvist,
eftir allmikil skoðanaskipti. Síðasti hóp-
urinn sem hingað kom, voru 23 pólskar
fjölskyldur 1982, eftir að Jaruzelski hers-
höfðingi hafði sett herlög þar í landi.
Ekki höfðu íslendingar verið algjör-
lega afskiptalausir af flóttamönnum áður
en þessi hópur kom til landsins um miðja
öldina. Þrjátíu og fimm árum áður gerð-
ust dramatískir atburðir við Suðurgötu í
Reykjavík, og má segja að með málalykt-
um þar hafi fyrstu kynni okkar af land-
flótta einstaklingum fengið skelfilegan
endi.
Ýmsum er hugstæð för hvíta liðsins að
húsi Ólafs Friðrikssonar, við Suðurgötu
14 í Reykjavík, þann 23. nóvember 1921.
Útihurð hússins var brotin upp með bol-
öxi, og rússneskur munaðarlaus drengur
var ásamt Ólafi fluttur í fjötrum úr húsi
velgjörðarmanns síns, sendur af landi
brott án þess að ráðrúm gæfist til að
skiptast á kveðjum. Þessi atburður hefur
löngum vakið þeim ugg, sem stóð stugg-
ur af þeirri blindu æsingu sem greip múg-
inn það sinn. Sjálfum sagðist Ólafi Frið-
30 HEIMSMYND