Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2017, Qupperneq 66

66 tímarit hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 93. árg. 2017
Margnota búnaður á heilbrigðisstofnunum
er varasamur sjúklingum
Þórdís Hulda Tómasdóttir
Á heilbrigðisstofnunum er margt sem getur haft áhrif á öryggi sjúk-
linga. Eitt af því er hætta á sýkingum sem geta leitt til alvarlegri veik-
inda og lengri dvalar á sjúkrahúsum, aukins kostnaðar og jafnvel
valdið dauða. Árlega er talið að allt að 5–10% allra sem leggjast inn
á vestræn sjúkrahús fái spítalasýkingu af einhverju tagi. Algengastar
eru þvagfærasýkingar, skurðsárasýkingar, neðri öndunarvega sýk -
ingar og blóðsýkingar, en að meðaltali lengist dvöl sjúklinga um
þrjá legudaga óháð tegund sýkingar (European Centre for Disease
Prevention and Control, 2015). Á Landspítalanum var tíðni spít-
alasýkinga 7,1% árið 2016. Það þýðir að miðað við fjölda innlagna
fengu tæplega 1800 einstaklingar spítalasýkingu, eða hátt í 5 sjúk-
lingar á dag! Ljóst er að afar mikilvægt er að koma í veg fyrir sýkingar
til að auka öryggi sjúklinga og starfsmanna.
Smitleiðir
ferðalag sýkla um heilbrigðisstofnanir getur verið með ýmsum hætti og kallast það
ferli smitleið. algengasta smitleiðin er snerting sem jafnframt er sú smitleið sem
auðveldast er að rjúfa. Snertismit skiptist í beint og óbeint snertismit. Beint snertismit
felur í sér að líkamleg snerting sé á milli tveggja aðila þar sem örverur flytjast á milli
hýsils og næms einstaklings og taka sér tímabundna eða varanlega bólfestu á húð þessa
einstaklings. Beint snertismit berst á milli sjúklinga með höndum, yfirleitt höndum
starfsmanna, og er rofið með handhreinsun. Þegar um óbeint snertismit er að ræða
ferðast örverur milli hýsils og næms einstaklings með viðkomu á hlut sem hefur meng-
ast við snertingu einhvers annars. Þá er smitleið rofin með handhreinsun starfsmanna
og sjúklinga sem og umhverfisþrifum ásamt þrifum á búnaði og snertiflötum (Ásdís
Elfarsdóttir jelle, 2016).
Margir sýklar geta lifað á yfirborði hluta mánuðum saman og þannig verið upp-
spretta spítalasýkinga og jafnvel valdið faröldrum inni á sjúkrahúsum. flestar gram-
jákvæðar bakteríur eins og Enterococcus spp. (þar með talið vankómýsín-ónæmir
enterókokkar, VÓE), Staphylococcus aureus (þar með talið metisillín-ónæmir stafýló-
kokkar aureus, MÓSa) eða Streptococcus spp. geta lifað mánuðum saman á þurru
yfir borði og sama á við um margar gram-neikvæðar bakteríur líkt og E. coli, Pseudomo-
nas og fleiri bakteríur. Ýmsar öndunarfæraveirur, eins og inflúensuveira og rhinoveira
(kvefveira), geta lifað á þurru yfirborði frá nokkrum klukkustundum upp í nokkra daga
en veirur úr meltingarvegi, líkt og nóróveiran og rotaveiran, geta lifað á þurru
Þórdís Hulda Tómasdóttir, B.Sc, B.Ed, M.Sc.,
hjúkrunarfræðingur á sýkingavarnadeild Land -
spítala.
Mikil smithætta getur fylgt margnota búnaði sem er notaður við
marga sjúklinga þar sem líftími örvera getur verið langur á yfirborði
þessara hluta og því fjöldi sjúklinga berskjaldaður fyrir smitinu.