Skírnir - 01.04.2006, Blaðsíða 122

120
GUÐNI ELÍSSON
SKÍRNIR
aðgreiningu eftir í túlkun á einstökum dæmum vegna þess að kerf-
in tvö renna gjarnan saman í orðræðu almennings. Almenn-
ingsálitið verður fyrir áhrifum frá veruleikasýn greinanna og al-
menn sannindi stýra umræðunni um einstakar greinar og leggja
sitt af mörkum í þróun þeirra. Menningarlegt vægi hverrar grein-
ar hlýtur að vera mótað af þessu flókna samspili sem hefur áhrif á
vöxt hverrar greinar fyrir sig, þróun greinakerfisins sem heildar og
stigskipun einstakra greina innan kerfisins. Þær greinar sem halda
af jaðrinum inn á miðjuna öðlast við það forræði sem þær höfðu
ekki áður. Þróun nýrra greina á kostnað þeirra eldri er til marks
um samfélagslegar breytingar sem þessar nýju greinar geta ýtt
frekar undir. Slíkar breytingar eru alltaf háðar þeim veruleikahug-
myndum sem ráðandi eru hverju sinni og ef gotnesk veruleikasýn
nær að festa sig í sessi gerist það á kostnað þeirra empírísku raun-
sæishugmynda sem enn eru ráðandi á Vesturlöndum.
5) Neale segir sennileikaþætti hverrar greinar búa yfir mestu
aðdráttarafli í huga áhorfenda, en að þessir þættir víki jafnan mest
frá menningarlegum sannleiksgildum. Neale takmarkar þessa
þætti við afmörkuðustu einkenni greinanna, í stað þess að sjá
sérstakan trúverðugleika þeirra sem einkenni á öllum frásagnar-
vefnum, á bakgrunni, samfélagssýn, persónusköpun og atburða-
rás. Persónur söngleikja eru annars eðlis en persónur í hrollvekj-
um, þær eru hannaðar í ljósi greinarbundins veruleika síns sem
gerir þeim meðal annars kleift að dansa eða kljást við skrímsli, eða
gerir áhorfandanum kleift að trúa því að einmitt svona persónur
bresti í söng upp úr þurru eða byggi sama veruleika og yfirnátt-
úrulegur ófögnuður af ýmsu tagi. Þessi sannindi sem snúa að
skapgerðum búa ekki síður yfir aðdráttarafli og geta auðveldlega
litað hugmyndir samfélagsins, þó svo að öfgafyllstu birtingar-
myndir greinanna verði aldrei viðurkenndar sem slíkar. Þannig
geta gotnesk áhrif brotið sér leið inn í samfélagsformgerðina þó
að skrímslið í yfirnáttúrulegustu mynd sinni verði seint sam-
þykkt.
Ofangreind atriði eru öll mikilvæg þegar kemur að því að ræða
sannleiksgildi hrollvekjunnar í nútímasamfélagi, jafnt innan greina