Skírnir - 01.04.2006, Blaðsíða 186

SKÍRNIR
184 ALDA BJÖRK VALDIMARSDÓTTIR
sjálfsins séu hunsuð vegna ákafrar þarfar fyrir að fullnægja hvata-
lífinu.
Bókmenntafræðingurinn Janice A. Radway tekur mið af þess-
ari freudísku sýn á ástarsögur þegar hún bendir á að þær geti haft
jákvæð áhrif á konur og gert þær sáttari við sjálfar sig. Ástarsögur
losi um niðurbældar hvatir kvenna, gefi þeim kost á að bera kennsl
á óánægju sína og veita neikvæðum hugsunum útrás. Þessar til-
finningar myndu annars safnast upp og valda mun meiri skaða ef
þær brytust út á annan máta. Slík túlkun á lestri ástarsagna minn-
ir á geðhreinsandi meðferð sálgreinanda. Ástarsögur líkja þannig
eftir starfsemi sjálfsins sem hleypir óviðeigandi en földum óskum
inn fyrir múra sína. Ekki eru allir fræðimenn jafn sammála um já-
kvæð áhrif ástarsagna. Marxistar líta gjarnan á þær sem múgsefj-
unartæki því þær hjálpi konum að sætta sig við bágborna stöðu
sína. Bandaríski bókmennta- og menningarfræðingurinn Tania
Modleski segir þær vera deyfilyf sem þjóni þeim tilgangi að draga
tímabundið úr sársauka.9 Konur þurfi sífellt stærri skammt ef þær
ætli að viðhalda blekkingunni um að þær séu ekki óánægðar. Rad-
way sér lestur ástarsagna sem geðhreinsun og endurkomu hins
bælda en Modleski lítur á lesturinn sem bælingu sem fari sívaxandi
eftir því sem meira er lesið.
Sá jákvæði eða neikvæði blekkingarleikur sem einkennir lestur
ástarsagna er forvitnilegur þegar horft er til þeirra bóka Steinunn-
ar Sigurðardóttur sem taka sér hvað skýrasta stöðu innan ástar-
söguhefðarinnar. I Astinni fiskanna og Hundrað dyrum í golunni
lýsa kvenhetjurnar Samanta og Brynhildur mikilli og persónulegri
ást, en um leið eru þær meðvitaðar um að þær eru að segja slíka
sögu, með öllum þeim fléttum og minnum sem því tilheyrir. Hið
sama má segja um læknishjónin Harald og Ragnheiði í Sólskins-
hesti sem eru fórnarlömb tíðarandans því þau vaxa úr grasi „á tím-
um VARANLEGRA ÁSTARSORGA" og eru mótuð af hug-
myndum eigin kynslóðar um rómantíska ást.10 Það er helst dóttir
9 Tania Modleski: Loving With a Vengeance. Mass-produced fantasies for women
[1982]. New York/London: Routledge, 1990, bls. 57.
10 Steinunn Sigurðardóttir: Sólskinshestur. Reykjavík: Mál og menning, 2005, bls.
54. Framvegis verður vísað til bókarinnar með sviga fyrir aftan hverja tilvitnun.