Skírnir - 01.04.2006, Blaðsíða 185

SKÍRNIR
Á TÍMUM VARANLEGRA ÁSTARSORGA*
183
textinn til og þar lifi konurnar í heimi þar sem allt sé þeim í hag.
Það sé raunveruleikalögmálið sem valdi því að konurnar lesi ástar-
sögur því að í raunveruleikanum megi finna skort sem konurnar
reyni að fylla með lestrinum. Bæling kvennanna í raunveruleikan-
um búi til textann rétt eins og frumbælingin býr til dulvitundina.
Textinn sé frelsun frá höftum eðlishvatanna, hann sé draumkennd
tilvera sem mæti þörfum lesenda.
Við lestur ástarsagna myndast spenna að mati Radford því að
hún segir að um leið og ákveðnum þörfum kvenna sé fullnægt
með lestrinum verði þær að mæta kröfum samfélagsins sem líti
lesturinn hornauga.8 Konur búi sér til einkaheim þegar þær lesi
ástarsögur. Listamaður setji duldar hvatir sínar í búning sem um-
hverfið samþykki en ástarsögur tilheyri bókmenntagrein sem
raunveruleikalögmálið samþykki ekki. Radford segir ástarsögur
vera í nánum tengslum við heim dulvitundarinnar þar sem óskir,
draumar og ímyndanir verði að veruleika. Boð og bönn yfir-
bönn foreldra og samfélags, áhrif boðanna á hvatirnar og skipulagningu þeirra
með hliðsjón af reglunum. Það heimtar fullnægingu óska sinna hvort sem þær
eru viðeigandi eða ekki. Sjálfinu er ógnað af þrýstingnum yfir því að verða við
óviðeigandi óskum. Minningar um þessar óskir, þ.e. ímyndanir og hugmyndir
sem tengjast þeim, eru hlaðnar óþægilegum tilfinningum og af þeim sökum get-
ur sjálfið útilokað þær frá meðvitundinni. Þetta kallast bæling. Sálgreiningin
hvílir á bælingunni og dulvitundin verður til með henni. Tvennskonar bæling er
til staðar. í fyrsta Iagi frumbæling sem er mótun dulvitundarinnar. (Það er ekk-
ert til fyrir bælingu, hvorki meðvitund né forvitund.) Frumbælingin býr til þrí-
skiptingu sálarinnar. Hún markar for-inngöngu inn í málkerfið. Draumar,
ímyndanir og mismæli eru til marks um endurkomu hins bælda. Dulvitaðar
hvatir og óskir reyna í sífellu að brjótast í gegnum múrana sem sjálfið byggir og
geta komist inn fyrir varnarmúrana dulbúnar. Endurkoma hins bælda er alltaf í
felubúningi. Freud telur eðlishvatirnar vera kynferðislegar og kallar þær libido.
Markmið þeirra er að öðlast líkamlega ánægju og fá útrás. I raunveruleikalög-
málinu geta kynþarfir þó aðeins fengið takmarkaða útrás. Á Ödipusarstiginu er
kynhvötin heft og bæld og síðan göfguð með ýmiss konar iðju, s.s. menntun,
listsköpun og öðrum störfum. Um þetta má m.a. lesa í Sigmund Freud: Nýir
inngangsfyrirlestrar um sálkönnun, bls. 67-92. Líkan Freuds af þessari þrískipt-
ingu má finna á bls. 90.
8 Gagnrýni á ástarsögur hefur ekki aðeins beinst að „ómerkilegustu" formúlu-
verkum, heldur einnig að þeim hábókmenntum sem snúast um tilhugalíf og ástir
ungra kvenna. Þannig hefur það löngum þótt galli á verkum Jane Austen hversu
afmarkaðar þær eru við samfélagsveruleika kvenna og taka lítið til breskrar sam-
tímasögu á árum Napóleonstyrjaldanna.