Skírnir - 01.04.2006, Blaðsíða 177

SKÍRNIR
UM BORGES
175
var þýtt á frönsku og árið 1961 deildi hann nýstofnuðum alþjóð-
legum bókmenntaverðlaunum útgefenda með Samuel Beckett. Og
þá varð hann frægur um heiminn, roskni og hægláti embættismað-
urinn úr bókhlöðunni.
Þessi sýn sem Edwin Williamson gefur á ævi argentínska
skáldsins breytir auðvitað á engan hátt því sem mestu máli skipt-
ir, bókum hans. En tónninn í frægustu sögum hans, svartnættið og
nístandi kaldhæðnin, verður á einhvern hátt skiljanlegri; má þar
nefna söguna „Hólmgöngulok" um smábændurna tvo sem alla tíð
hafa hatað hvor annan en eru á endanum, sigursælum her í borg-
arastríði til skemmtunar, látnir keppa um það hvor geti hlaupið
lengra eftir að hafa verið skorinn á háls. Og söguhetjurnar taka
keppnina alvarlega, teygja fram hendurnar eftir að hafa steypst al-
blóðugir niður í göturykið. Sagan er í Blekspeglinum og þar er
einnig að finna söguna „Dauðinn og áttavitinn" sem fjallar um
hversu yfirburðaþekking, djúpsæi og snilld getur verið einstak-
lingnum lítils virði; rannsóknarlögreglumanninum Lönnrot tekst
að ráða í flókið mynstur raðmorða með lestri fornra heimspeki-,
trúar- og dulspekirita og finna út hvar næsta morð verði framið.
Og hann er á staðnum; það eina sem honum hafði ekki tekist að
ráða í var að hann átti að vera á staðnum — hann sjálfur var síð-
asta fórnarlambið.
Bók Edwins Williamson hefur þann kost að vera læsileg og
afar fróðleg. Stundum hættir honum, að mati undirritaðs, til of-
skýringa á verkum skáldsins; hann tekur kannski sumsstaðar þau
orð Borgesar að öll hans skrif séu sjálfsævisöguleg full alvarlega.
Maður fær á tilfinninguna að Williamson hafi lesið og kynnt sér
allt sem skiptir máli um Borges, en hnýtur auðvitað um þá stað-
reynd að hann nýtur ekki þeirra forréttinda að geta lesið íslensku;
frá okkar sjónarmiði hefði hann getað bætt við mikilsverðum
upplýsingum um tengsl Borgesar við íslenskar fornbókmenntir ef
hann hefði haft viðtöl sem Matthías Johannessen tók við Borges í
tveimur Islandsheimsóknum hans, 1971 og 1975; viðtölin má
finna í Samtöl 2 (1979) — þar kemur meðal annars fram að áhugi
Borgesar á fornum norrænum sögum á rætur í lestri hans alveg frá
barnsaldri, þegar hann las Völsungasögu í þýðingu Williams