Skírnir - 01.04.2006, Blaðsíða 225

SKÍRNIR
EF EINHVER GLÓRA VÆRI í HEIMINUM
223
að hann er sá afreksmaður að vera fullkomlega hamingjusamur? Akstur
hans til Reykjavíkur er ekki atvinna heldur póetísk tilvera sem engan
skugga ber á, við minntumst áðan á þá „blöndu af eljusemi og blíðu“ sem
hann fann í því að þurrkur struku rúður — og þegar konan ekur með
honum suður einu sinni á ári fasr Drottinn sjálfur far með þeim sér til
uppörvunar. Eða Benedikt og Þuríður — eru þau ekki hallærisfólk, dæmd
til þess að einsemdarfuglinn höggvi látlaust í hjarta þeirra? Nei, þau finna
sér leið til mikilla ásta, Benedikt flækist til útlanda en áttar sig á því þar að
hann stendur í þakklætisskuld við golfstrauminn því „hvar væri Þuríður
ef við hefðum ekki Golfstrauminn?“ (209). En því miður, þetta er mikil
harmsaga, þessi tvö skutu gæfunni sem var svo nálæg og möguleg of lengi
á frest, um það er lokaþáttur þessa þorpsbálks.
En svo er ýmislegt sniðgengið eða eigum að segja: það er lýst frati á
margt sem er að jafnaði fastur hryggjarliður í þorpssögunni. Hvar er vald-
ið til dæmis? Það er eiginlega hvergi. Það var hjá Kaupfélaginu og Fram-
sóknarflokknum, en „heimurinn hristist“- valdið er hvikult, það hrynur
saman eins og SÍS eða Sovétríkin. Gamli kaupfélagsstjórinn, hann Björg-
vin, varð uppnuminn, fauk út í veður og vind, svo kom Finnur, fyrrum
ráðherra, og tók við — en fór sömu leið. Það er heldur ekki tekið mikið
mark á hagkerfinu þótt það sé ítrekað að „við“, nafnleysingjarnir í pláss-
inu, séum á kafi í neyslufíkn rétt sem önnur börn landsins. Prjónastofan
fer á hausinn, en það bjargast einhvernveginn, kannski er búið til starf
með því að setja konu við síma til að hlusta á það sem hverjum liggur á
hjarta. Jónas ræður ekki við löggæslu og þá fær hann mann sér við hlið
svo hann geti hugleitt fugla í friði. Elísabet sem hefur beðið í sex ár eins
og hver önnur Penelópa, hún heimtir heim sinn Ódysseif — og fyllist
þeirri bjartsýni sem þarf til að opna nýtt sögusvið, veitingahús í Prjóna-
stofunni sem var.
Og þá kemur að þessu hér: yfir vötnum svífur andi Þórshafnar
Heinesens og einnig Brekkukots: þetta er staðurinn þar sem menn vinna
sína sigra og halda höfði í ósigri með því að notfæra sér ekki meðöl
heimsins, ýta þeim til hliðar, taka ekki mark á þeim. Valdið er hlálegt og
manneskjan er hér ekki homo economicus, ákvarðanataki á markaðstorgi,
— nei hún er homo faber og homo ludens, maðurinn sem skapar og leik-
ur sér og ekki síst er hún á bandi Erosar og næm fyrir örvum hans. Ef hún
vill lifa á annað borð. Það er brýnt fyrir mönnum að ekki skuli þeir bara
leyfa forstjóranum unga að komast upp með þá sérvisku að leggjast í lat-
ínu og stjörnuskoðun heldur álykta að hann sé í rauninni sá sem er með
bestu viti í þorpinu. „Ef einhver glóra væri í heiminum hefðum við öll“
gert eins og hann og „eignast nýtt líf, og þá væri hugsanlega fallegra um
að litast" (135). Og eitthvað svipað er sagt um aðra sem kunna þá list að
eignast nýtt líf, hafa dug í sér til að „róta í værðinni" eins og Elísabet seg-
ir og vill standa við (144). Hvort sem vikið er að list Jónasar eða aksturs-