Bændablaðið - 05.10.2017, Qupperneq 22

22 Bændablaðið | Fimmtudagur 5. október 2017
Föstudaginn 1. september
mæltum við okkur mót, ásamt
körlum okkar, að Lækjartúni,
sem er rétt austan við Þjórsá, hjá
hjónunum Huldu Brynjólfsdóttur
og Tyrfingi Sveinssyni en þau eru
bændur þar. Erindið var að fá
að skoða litla spunaverksmiðju
sem hjónin eru að koma á fót og
er um það bil að hefja starfsemi.
Umræða hefur verið undanfarin
ár um að stofna þyrfti slíka
verksmiðju fyrir handverksfólk og
þá sem áhuga hafa á að láta vinna
eigin ull í litlu magni og er þetta því
spennandi framtak. Ævintýrið hófst
þegar þau hjónin voru að spjalla um
hvernig mætti nýta húsnæði sem
þau áttu en var ekki í notkun og í
framhaldinu kom upp hugmynd um
svokallaða „Mini-Mill“ verksmiðju.
Tyrfingur settist strax við tölvuna
og leitaði að slíkri verksmiðju.
Hún fannst á Prince Edward Island
í Kanada og er af tegundinni
Belfast Mini-Mill sem framleiðir
vélasamstæður fyrir ullarvinnslu í
smáum stíl.
Undirbúningur fólst meðal
annars í heimsókn til framleiðandans
í Kanada og spuna á prufum af
íslenskri ull þar, áður en ákvörðun
um kaup á vélasamstæðu var
tekin. Sölunni var fylgt eftir hjá
framleiðanda með aðstoð við
uppsetningu vélanna hér. Tyrfingur
er sjálfur vélsmiður og á drjúgan
hlut í að koma vélunum í gang og
lagfæra það sem þurfti í upphafi.
Framtakið var styrkt af
Framleiðnisjóði landbúnaðarins,
þróunarsjóði sauðfjárræktarinnar,
Sambandi sveitarfélaga á Suðurlandi
og safnað var fé á netsíðunni
indiegogo.com.
Vélarnar komu til landsins í júní
og voru settar í gang 1. júlí undir
eftirliti fulltrúa frá framleiðendum.
Síðan þá hefur Hulda æft sig og
unnið að því að ná bandinu þannig
að það sé frambærilegt, eins og hún
orðar það. Hugmyndin er að hafa
formlega opnun þegar aðstaðan
er öll komin upp og framleiðslan
komin á fullt en prófanir hafa gengið
vel. Hulda hefur náð góðum tökum á
vinnslunni og við skoðuðum ýmsar
gerðir af bandi sem hún hefur þegar
náð að búa til. Verksmiðjan getur
unnið allt niður í eitt kíló í einu þótt
tvö sé betra, eins og Hulda sagði.
Verskmiðjan samsett af 13 vélum
Verksmiðjan er samsett af alls 13
vélum sem ná yfir allan ferilinn
að breyta ull í band. Hægt er að
taka gróflega ofan af ullinni með
svonefndri hárskilju sem er upp-
haflega hönnuð til að vinna með
geitafiðu. Hún tekur burt grófasta
togið, snepla og annað rusl sem
er hægt að fjarlægja. Með þessu
móti fæst mýkra band en ella. Hægt
er að velja um grófleika á bandið
og einnig er hægt að tvinna það
og þrinna allt eftir þörfum. Hulda
hefur hingað til aðallega unnið með
ull af fullorðnu fé og kom veru-
lega á óvart hversu undurmjúkt
það var og níðsterkt. Vörumerki
framleiðslunnar er Uppspuni en
mismunandi bandgerðir munu fá
hver sitt heiti.
Hægt að fá reyfin unnin
eftir óskum hvers og eins
Nú þegar getur fólk sent til þeirra
reyfi og fengið það unnið eftir ósk
hvers og eins. Hægt er að fá reyfið
unnið í lyppur og þá er það tilbúið
í spuna eða fullunnið í band. Býður
þetta upp á óendanlega möguleika
á nýtingu á ull af uppáhaldskind-
um eða heilli hjörð. Hjónin eru
með sauðfjárbú og hugmyndin er
að vinna eigin ull í verksmiðjunni
og auka þannig verðmæti ullarinn-
ar. Jafnframt verður möguleiki á
að kaupa ull af öðrum bændum til
vinnslu.
Ekki er enn komið í ljós hversu
mikil afköstin geta orðið en hafa þarf
í huga að þetta er fyrst og fremst
aðstaða til vinnslu í litlum einingum
en ekki hefðbundin verksmiðjufram-
leiðsla. Margir hafa spurst fyrir um
vinnslu á eigin ull eftir að fréttist af
þessu framtaki og svo virðist sem
töluverður markaður geti orðið fyrir
ullarvinnslu af þessu tagi.
Hulda leggur áherslu á að eitt
af markmiðunum með spunaverk-
smiðjunni sé að auka virðingu fólks
fyrir ullinni sem hráefni en til þess
að fá góða vöru þarf hráefnið að
vera gott. Ekki er hægt annað en að
fagna þessu framtaki sem á vonandi
eftir að nýtast bæði fyrir bændur og
handverksfólk og skapa aukna fjöl-
breytni í nýtingu á íslenskri ull sem
er sannarlega jákvætt.
Jóhanna E. Pálmadóttir
og Emma Eyþórsdóttir
Uppspuni er ný spunaverksmiðja sem vinnur íslenska ull
Myndir / Brynjólfur G. Brynjólfsson