Bændablaðið - 05.10.2017, Blaðsíða 34

34 Bændablaðið | Fimmtudagur 5. október 2017
Sigurður Þór Guðmundsson,
sauðfjárbóndi og oddviti í
Svalbarðshreppi, telur að ef draga
eigi úr framleiðslu þá þurfi allir
að taka sig saman um að draga úr
og spara. Það eina sem hægt sé að
gera þegar tekjurnar minnki er að
minnka útgjöld um leið.
„Menn verða að nota öll þau tæki-
færi sem þeir hafa til hins ýtrasta
aðhalds, það hefur sýnt sig undan-
farin ár að slík tækifæri finnast, það
sýna greiningar að það er himinn og
haf á milli bænda á milli útgjalda
og tekna, á sambærilegum búum,
menn verða að nota sér það, það er
ekkert val.“
Sigurður segir að þær tillögur
sem komið hafi fram síðsumars um
mótvægisaðgerðir hafi komið allt
of seint fram, það hafi ekki skipt
neinu máli þannig séð þótt ríkis-
stjórnin hefði lifað. Hann segir að
þessar tillögur hafi ekki verið vel
útfærðar og algjörlega óhugsaðar í
framkvæmd. Þær hafi í raun boðið
upp á sóðabrask í kringum greiðsl-
ur fyrir að hætta búskap og sýnt að
þessar tillögur hafi í raun verið unnar
af fólki sem þekki ekki til. Ef bænd-
ur ætli að bregða búi núna þurfi í
raun að ákveða það í næstu viku, því
eftir það loka sláturhúsin og næsta
framleiðsluár hefst. Sigurður telur að
það eina sem stjórnvöld geti gert af
alvöru núna strax er að hrinda af stað
alvöru nýsköpunar- og atvinnuátaki
í dreifbýli til að hjálpa fólki að búa
til tekjur þar sem greinin sé lögð af
stað í djúpan dal og verði þar næstu
tvö árin.
Það eru einstaklingarnir sem
skipta máli
Einhverjar hugmyndir hafa verið
uppi um að minnka greiðslur til
minni búa og svokölluðu „hobbý“
bænda en Sigurður segist blása á
þær tillögur. „Þeir eru ekkert minna
mikilvægir en hinir, það eru ekki
svo margir í þessu að það munar
um hvern og einn, alveg sama hvað
hann er stór. Við finnum örugglega
minna fyrir því ef stóru búin draga
saman heldur en frá minni aðilum,
því ef þeir gera það þá eru þeir í raun
bara hættir. Það eru einstaklingarnir
sem skipta máli í þessu.“ Hann segir
að sauðfjárbændur ættu að hafna
öllum hugmyndum sem lúta að
því að mismuna sauðfjárbændum,
þetta snúist líka um samfélagslegt
mikilvægi einstaklinganna.
Sigurður segist hafa trú á því að
á þessu svæði lifi menn af, það þurfi
enginn að efast um það. Búskapur sé
vel staddur og flestir munu komast
í gegn þótt það verði ekkert endi-
lega auðvelt. Aðspurður um skil-
greiningu á búfjárræktarsvæðum og
svæðisstuðning segir hann að það
virðist vera pólitískur vilji fyrir því
að lýsa sum svæði háð sauðfjárrækt
og fái þá meiri stuðning, og þeir geti
auðvitað ekki annað en verið hlynnt-
ir því sem sauðfjárræktarhérað.
Evrópa er full af kjöti
Í stóra samhenginu segir Sigurður
að rót vandans liggi í því að Evrópa
sé full af kjöti í kjölfar Rússabanns
við innflutningi, þar hafi markaðir
lokast fyrir milljónir tonna af kjöti.
Þá hafi Norðmenn einnig hætt að
kaupa, sem og Spánverjar, og lokun
þessara markaða hafi mikil áhrif.
Að vinna nýja markaði taki tíma,
oftast einhver ár, og það sé vinna
sem sé komin stutt á leið þótt sala
á Bandaríkjamarkað sé að ganga
ágætlega. Þá sé það einnig þannig
að Ísland sé háverðsmarkaður, og
með innflutning í kjöti frá öðrum
löndum sé flott viðskiptalíkan í því
að flytja ódýrt inn og selja á íslensku
verði. Til dæmis sé mjög algengt
að áleggstegundir séu ekki merktar
með upprunalandi af kjöti og því
erfitt að festa reiður á hversu mikið
þetta sé.
Lifa á meðan bankinn leyfir
Þótt Sigurður sé bjartsýnn á að
sauðfjárbú í sinni sveit haldi velli þá
segir hann það vissulega áhyggjuefni
hvaða áhrif þessar þrengingar hafi
á skuldsett bú. Þau lifi í raun bara á
meðan bankinn leyfi þeim að lifa, þar
sem hagur bankans liggi sjaldnast í
því að láta þetta velta yfir.
Hann segir að það hjálpi bændum
á svæðinu að geta fengið uppgrip í
vinnu þar sem sjávarútvegurinn er
sterkur á Þórshöfn og menn verði
auðvitað að nota sér það þegar hart
sé í ári. Þá sé einnig urmull af tæki-
færum sem hægt sé að grípa en þar
þurfi stuðning við í nýsköpun til að
hugmyndir komist í framkvæmd.
Ljósleiðari er nýlega kominn í
Svalbarðshrepp og þar liggi ákveðin
tækifæri. Hann segir það í raun
grimmilegast að verr stödd svæði fari
illa út, sem séu fólkslega veik og þar
sé hætta á keðjuverkun. Þar hjálpi
ekki til að niðurskurður hjá stofnun-
um eins og Landbúnaðarháskólanum
geri það að verkum að mennta- og
fræðasamfélagið sé ekki í stakk búið
til að byggja undir greinina og styðja
þannig við þá nýsköpun og þjónustu
sem strjálbýlið á að skila. /GBJ
Á þessu svæði munu menn lifa af
Katla Bríet Benediktsdóttir á Brúarlandi og Ragnar Geir Axelsson á Gunnarsstöðum. Myndir / GBJ
Sigurður Þór Guðmundsson, sauð-
fjárbóndi og oddviti í Svalbarðs-
hreppi.
Búvörusamningurinn sneri öllu við
Benedikt Líndal Jóhannsson og
Ólína Ingibjörg Jóhannesdóttir
keyptu sauðfjárbúið Brúarland í
Þistilfirði af foreldrum Ólínu árið
2012. Þá höfðu þau verið búsett
í Mosfellsbæ, með fyrirtækja-
rekstur, en ákváðu að venda sínu
kvæði í kross og gerast bændur.
Þau vinna þó bæði nær fulla vinnu
utan búsins.
Í sumar var góð spretta á
Brúarlandi og aldrei verið heyjað
jafn mikið. Þar munaði nokkuð um
nýrækt sem gaf vel af sér. Benedikt
segir að hann horfi því fram á að
þurfa ekki að kaupa mikinn áburð
og komist af með að slá minna næsta
sumar.
Í ár eru þau að fara með um 300
lömb á sláturhús og eru með um
240 kindur á vetrarfóðrum. Ólína
starfar við kennslu í Grunnskólanum
á Þórshöfn og Benedikt er skólabíl-
stjóri og með fyrirtæki í kringum
það. Það er því nóg að gera. Benedikt
segir að þær forsendur sem þau gáfu
sér þegar þau keyptu búið séu algjör-
lega brostnar.
Til að byrja með hafi búvöru-
samningurinn snúið öllu við þar sem
hann sjái fram á að velta af búinu
minnki um 20–25%, og núna hafi
þessi lækkun á afurðaverði málað
yfir restina.
Legg ekki í að stækka búið
Þegar þau tóku við búi þurfti ýmis-
legt að gera, dytta að húsum og
girðingum, kaupa ærgildi o.fl. þannig
að það hefur í rauninni þurft að borga
með rekstrinum. Benedikt segir þau
heppin að því leyti að hafa komið
nokkuð fjársterk inn í reksturinn
með sölu á fyrirtækjarekstri sem þau
áttu fyrir. Það hafi þó verið svoleiðis
fyrstu árin að hann hafi unnið mikið,
tekið vaktir eins og hann gat á loðnu
og síldarvertíðum á Þórshöfn til að
geta borgað inn á lánin og minnk-
að vaxtagreiðslur. Þannig hafi því
reksturinn verið að komast í ágætt
horf í fyrra áður en þessir skellir hafi
orðið í greininni.
Hann segist ekki leggja í að
stækka búið eins og hugsunin hafi
verið í upphafi, það væri alveg í bak-
lás eins og staðan er í dag. Sjálfur er
hann alinn upp á sauðfjárbúinu Efri-
Núpi í Miðfirði í Vestur-Húnaþingi
og unir því hag sínum vel í sveitalíf-
inu. Hann segist aðspurður ekki hafa
miklar áhyggjur af sauðfjárbúskap
í Þistilfirði í heild, þar séu sterk bú
og rótgrónir heimamenn á flestum
bæjum en auðvitað séu aðilar inn á
milli sem séu lausari fyrir og það sé
alltaf ógn við heildina ef þeir bregði
búi.
Fjármagnið í greininni of dreift
Benedikt hefur áhyggjur af því að
Benedikt og Ólína með börnum sínum, Kötlu Bríeti og Jóhannesi Líndal.
Vilborg Stefánsdóttir frá Laxárdal, búsett á Þórshöfn og Sigríður
að námi loknu.
börnum sínum, Friðgeiri, Kristínu og Arnari. Eggert tók við búi af foreldrum
sínum og heldur við margra kynslóða búsetu og sauðfjárbúskap á jörðinni.