Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.12.1996, Blaðsíða 16

Rætt við Hervöru Guðjónsdóttur einn af frumherjunum
í Félagi heyrnarlausra
Hún geislar af lífskrafti og sér
meira en margur heyrandi
Hún birtist svo lifandi og kát
og heilsar með orðaflóði
sem hljómar fyrst fram-
andi, “en hún mamma hættir ekki
að tala, fyrr en fólk skilur hana,”
segir dóttir hennar Ragnheiður
hlæjandi. Ótrúlegt að hún sé
heyrnarlaus sem býr yfir svo mikilli
músik, þótt hún hafi aldrei heyrt
hrynjanda tónanna, sýnist hún
dansa eftir innbyggðu tónfalli.
Kannski er það léttleiki sálarinnar,
neistandi lífsgleðin og atorkan sem
hún ber með sér. Hervör hefur
aldrei skynjað hljóð, nema þá
hljóðbylgjur frá miklum hávaða.
“Heyrnarleysið er ekki erfitt fyrir
mig,” segir hún, “ég á svo góðan
mann og umvefjandi fjölskyldu.”
Eiginmaður og börn eru eyru
Hervarar. Hún virðist líka hafa
þróað með sér sterkara sjónsvið,
þannig að ókunnugur sem sér hana
eina augnabliksstund, sýnist hún
geta horft í gegnum sig. Hervör
Guðjónsdóttir hefur unnið mikið
sjálfboðastarf í þágu heyrnarlausra
frá upphafi, ásamt manni sínum
Guðmundi Egilssyni, enda voru
þau hjónin kjörin fyrstu heiðurs-
félagar Félags heyrnarlausra á 25
ára afmæli félagsins 11. febrúar
1985. Hervör átti sæti í stjórn
Félags heyrnarlausra í sautján ár,
þar af formaður í níu ár, fulltrúi
Islands í Norðurlandaráði heyrnar-
lausra í tíu ár. Hún helgaði heyrn-
arlausum lífsstarf sitt - á óeigin-
gjarnan máta.
Heyrnarlausir eiga mjög á hættu
að einangrast í eigin heimi. Fáir
tala tungumál þeirra, táknmálið.
Ókunnugir eiga erfitt með að skilja
þá. Eitt af baráttumálunum var að
eignast menntaða túlka. Nú er hópur
túlka að útskrifast úr Háskóla íslands.
Aður voru það börn og makar sem
túlkuðu. Dóttirin Ragnheiður túlkar
fyrir móður sína, “eins og við syst-
kinin höfum alltaf gert fyrir mömmu,”
segir hún brosandi. Systkinin eru
fimm, allt uppkomið fólk og barna-
bömin líf og yndi ömmunnai'. Ræktun
fjölskyldugarðsins hefur yfirtekið
félagsmálin hjá Hervöru. Það var
fjölsetið við eldhúsborðið þegar gest-
inn bar að garði. Stofa á fallegu heim-
ili Guðmundar og Hervarar stendur
opin. Húsmóðirin sest ekki niður fyrr
en kaffi og meðlæti er komið á borð.
Gestrisnin er sýnileg, enda oft verið
gestkvæmt á heimili sem eitt sinn var
félagsmiðstöð heyrnarlausra. Lífs-
kraftur geislar út úr hverju spori. Aug-
un leiftra, búa yfir miklu. Ahugaverð
kona sem erfitt er að nálgast nema
með aðstoð túlks.
- Hefur þér fundist erfitt
að vera heyrnarlaus, Hervör?
Hún brosir og hristir höfuðið. “Það
hefði sjálfsagt verið erfitt, ef ég hefði
verið ein. Auðvitað mjög einstakl-
ingsbundið, hvort fólki finnst það
erfitt eða ekki. Ég var alin upp til að
standa mig og tel mig mjög sjálf-
stæða.” Oft er sagt að íslendingar séu
lokaðir og tjái sig lítt með hreyfingum.
Hervör er dæmi um hið gagnstæða.
Ógleymanlegt að sjá hana tjá sig.
Hendur og andlit em talandi táknmál,
samtímis streymir talmálið af vörum
hennar. Lífsferill hennar rennur fram
á leikrænan hátt. Heyrnarlausir hljóta
að eiga auðveldara með að tjá svip-
brigði á leiksviði en heyrandi.
Heyrnarlaus frá fæðingu
Hervör fæddist að Hesti í Önund-
arfirði, ein af þrettán systkin-
um. Af þeim lifa sex í dag, þrjú dóu
ung. Föðursystir Hervarar var lögð
inn á Sjúkrahús ísafjarðar með
lungnabólgu og smitast á sjúkrahús-
inu af berklum. Þannig barst hvíti
dauðinn að Hesti og lítill drengur dó
sem hefði orðið elstur af systkinunum.
- Hvernig kemur heymarleysið í Ijós ?
Þriggja ára gefur litla stelpan
Hervör bara eitt og eitt hljóð frá sér,
rödd hennar hljómar öðruvísi.
“Mamma tekur líka eftir því að ég sný
mér ekki að henni, þegar hún kallar á
mig. Þá vakna grunsemdir urn að ég
sé heyrnarlaus. Pabbi fer með mig
suður til læknis á stóru skipi”, “og
Hervör teiknar upp stærð skipsins,
man ennþá hvað stelpunni þótti það
stórt. Hervör greinist alveg heyrnar-
laus, en ekkert er hægt að gera og
faðirinn fer aftur heim með stelpuna
sína. Sjö ára fer Hervör næstum alfar-
in að heiman, þegar hún sest í heima-
vist Málleysingjaskólans í Stakkholti.
“Mamma fór með mér suður og fylgdi
mér í skólann”. Þjáningar fyrsta skóla-
dagsins greinast vel á andliti Hervarar.
“Sjónin sem blasti við mér á skóla-
lóðinni, gerði mig mjög hrædda og
undrandi. Þarna var hópur af þroska-
heftum börnum. Atti ég að sitja á
skólabekk með þessum “aumingjum”
eins og þroskaheftir voru þá kallaðir?
Mömmu var líka mjög brugðið að sjá
16