Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.12.1996, Blaðsíða 27

túlk og greiða fyrir þjón-
ustu hans þegar þess gerist
þörf. Þannig hefur verið
greitt fyrir túlkun fyrir
framhaldsskólanema, fyrir
inniliggjandi sjúklinga á
sjúkrahúsum, við yfir-
heyrslur hjá lögreglu og
rannsóknarlögreglu og
einnig í dómsmálum. A
flestum öðrum stofnunum
er þetta ekki viðurkennt.
Heyrnarlausir, heyrnar-
skertir og daufblindir hafa
því í mörgum tilvikum
ekki notið lögvarinna
réttinda sinna og í mörgum
tilvikum staðið fyrir utan
íslenskt samfélag. Þess má geta í
þessu sambandi að fyrir Alþingi liggja
tvö frumvörp, frumvarp til laga um
framhaldsskóla og frumvarp um rétt-
indi sjúklinga. I báðum þessum
frumvörpum er gert ráð fyrir að
ábyrgðin á túlkaþjónustunni sé hjá
þeim sem þjónustuna veitir.
Túlkaþjónusta ríkisins?
Þegar unnið var að því að stofna
Samskiptamiðstöð heyrnarlausra og
heyrnarskertra var lögð áhersla á að
hún heyrði undir menntamálaráðu-
neytið. Þá var ekkert námsefni til í
táknmáli, hvergi var hægt að læra
málið og engir menntaðir táknmáls-
túlkar voru til. Nauðsynlegt var þá að
byrja að vinna að uppbyggingu á
táknmálsrannsóknum og menntun á
því sviði. Ekki var hægt á þeim tíma
að stofna sjálfstæða túlkaþjónustu en
hún gat byrjað að þróast með rann-
sóknarvinnu og táknmálskennslu með
Samskiptamiðstöðina að bakhjarli.
Nefndin telur að nú sé tímabœrt að
kanna alvarlega hvort ekki sé kominn
tími til að túlkaþjónustan verði
sjálfstœð stofnun og starfi á vegum
félagsmálaráðuneytisins. Sú stofnun
gœti selt þjónustu til viðkomandi
ríkisstofnana og annarra aðila.
Endurskoðun á lögum
um málefni fatlaðra
Með endurskoðun á lögum um
málefni fatlaðra verður að taka mið
af því hvort túlkaþjónustan verður
áfram rekin af Samskiptamiðstöð
heymarlausra og heymarskertra eða
verði sjálfstæð stofnun sem heyri
undirfélagsmálaráðuneytið. Sjálfstæð
Hér ríkir geislandi sigurgleðin.
stofnun, sem með samningi milli
ráðuneyta mætti t.d. vista hjá Sam-
skiptamiðstöð heyrnarlausra og
heyrnarskertra. í IV. kafla um stoð-
þjónustuna leggur nefndin til að bætt
verði við 5. liðnum í 8. grein.
5. Þarfir heyrnarlausra, heyrn-
arskertra og daufblindra fyrir
nauðsynlega túlkaþjónustu til að
geta notið almennrar þjónustu ríkis
og sveitarfélaga og til að geta tekið
þátt í eðlilegum félagslegum athöfn-
um daglegs lífs.
Ef menn velja að kanna möguleika
á sjálfstæðri stofnun, þá þarf auk
þess að breyta IV. kafla um stoðþjón-
ustu að koma til sérkafli sem heitir
Túlkaþjónusta ríkisins (eins og Grein-
ingarstöð ríkisins,) eða að á vegum
ríkisins skuli starfa túlkaþjónusta.
Nefndin telur eðlilegt að tillögur
hennar taki mið af því hvernig
þróunin hefur verið á síðastliðnuni
árum og hver vilji löggjafans er
varðandi fatlaða almennt. f lögum
um félagsþjónustu sveitarfélaga og
lögum um málefni fatlaðra kemur
skýrt fram að tryggja eigi fötluðum
jafnrétti og sambærileg lífskjör við
aðra þjóðfélagsþegna. Einnig er ljóst
að vilji löggjafans er að leitast verði
við að veita fötluðum þjónustu sam-
kvæmt almennum lögum.
Nefndin leggur til að:
1. Skýrt verði kveðið á um rétt til túlk-
unar fyrir heyrnarlausa, heyrnar-
skerta og daufblinda þar sem það
á við í öllum almennum lögum er
varða réttindi og skyldur og í
lögum um málefni fatl-
aðra. Þetta verði haft í
huga við endurskoðun
laga í framtíðinni.
2. Þar til sú endurskoðun
hefur farið fram verði
þjónustan við heyrnar-
lausa, heyrnarskerta og
daut'blinda, sem þurfa
túlkaþjónustu, skipulögð
með eftirfarandi hætti:
a. Opinberar stofnanir beri
kostnað af túlkun vegna
þjónustu sem heyrnar-
lausir, heyrnarskertir eða
daufblindir sækja til þeirra
smbr. 7. gr. í lögum um
málefni fatlaðra.
b. Framkvæmdasjóður fatlaðra veiti
aftur fé til túlkunar í samræmi við
reglurfrá 1. mars 1995.
c. Sveitarfélög veiti fé til túlkunar
vegna þátttöku í menningarlífi og
tómstundastarfi.
Túlkun fyrir heyrnarlausa,
heyrnarskerta og daufblinda
er ný þjónusta og á eftir að þróast
ört á næstu árum.
Mjög erfitt er að meta hver raun-
veruleg þörf fyrir túlkun er. Mikill
skortur hefur verið á túlkum og óvissa
hefur ríkt um réttinn til þjónustunnar
þannig að bæði stofnanir og einstakl-
ingar hafa veigrað sér við að leita eftir
henni. Nefndin hefur reynt að vinna
tillögur sínar með hliðsjón af þeirri
framvindu sem hefur orðið á síðast-
liðnum árum. Nefndin telur mikilvægt
að fylgst verði með því hvernig þjón-
ustan á eftir að þróast áfram og telur
eðlilegt að endurskoða tilhögun túlka-
þjónustu þegar þjónustuþörfin fer að
taka á sig skýrari mynd. Nefndin telur
jafnframt mikilvægt að farið verði hið
fyrsta að vinna eftir þeim tillögum
sem nefndin hefur lagt fram. Það er
brýnt fyrir alla þá aðila sem að málinu
koma: notendur túlkaþjónustu, túlka,
opinberar stofnanir og hlutaðeigandi
ráðuneyti að þessum málefnum sé
komið í ákveðinn farveg.
Það er von nefndarinnar að þeir
sem um þessi mál fjalla beri gæfu
til að þau nái fram að ganga og fái
farsæla meðferð heyrnarlausum,
heyrnarskertum og daufblindum í
hag.
Sólveig Helga Jónasdóttir.
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDAFAGSINS
27