Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.12.1996, Blaðsíða 20

fundi ráðsins.” Árið 1975 markar
tímamót í sögu Félags heyrnar-
lausra. Þá var komið á samstarfi milli
félagsins og Foreldra- og styrkt-
arfélags heyrnardaufra með stofnun
framkvæmdanefndar. Og snemma á
árinu opnaði Félag heyrnarlausra
ásamt Foreldrafélaginu, skrifstofu í
húsi Öryrkjabandalagsins að Hátúni
10A. Fyrsti starfsmaður skrifstof-
unnar var Þuríður Jónsdóttir, fyrsti
launaði ráðgjafi heyrnarlausra. Hún
tók við starfi sem Hervör hafði lengi
sinnt í sjálfboðavinnu. Hervör
kenndi henni táknmálið. “Anna
María Einarsdóttir tók síðan við af
Þuríði, gegndi flestum störfum fé-
lagsins í rúm tíu ár og var afburða-
starfskraftur,” segir Hervör. Sem
formaður Félags heyrnarlausra átti
Hervör sæti í framkvæmdanefnd.
Hún var einn frumherjanna í þessu
tímamótastarfi, ásamt eiginmanni
sínum Guðmundi.
Baráttumálin í formannstíð
Hervarar
erkefnin voru mörg en lítið
fjármagn til framkvæmda. Því
var fljótlega komið á árlegu happ-
drætti.Eitt af baráttumálunum var að
fá íslenska táknmálsorðabók.
Hervör var með námskeið fyrir
foreldra heyrnarlausra barna og
aðstandendur fullorðinna heyrnar-
lausra í nokkur ár. Mikið af þessu
starfi vann hún í sjálfboðavinnu og
taldi orðið mjög brýnt að fá íslenska
táknmálsorðabók. Undirbúnings-
vinnan var mikil. Hervör fór í gegn-
um kennsluefni frá Norðurlöndum og
studdist aðallega við danska kennslu-
bók. Hún vann líka að söfnun
íslenskra tákna með ungum heymar-
lausum auglýsingateiknara, Vilhjálmi
G. Vilhjálmssyni sem sá um teikn-
ingar í bókina.” íslenska táknmáls-
orðabókin kom út 1976 eftir þrotlausa
vinnu í eitt ár. í bókarformála segir
Guðmundur, þá ritari framkvæmda-
nefndar: “Þar sem engu hafði áður
verið haldið til haga af íslenskum
táknum, hvað þá að þau hefðu verið
fest á blað, varð að byrja hér frá
grunni.” Alls söfnuðust um 700
íslensk tákn, en önnur voru fengin að
láni frá Dönum og Svíum. í bókinni
eru því 1388 tákn, sem er ekki mikið
miðað við frændþjóðirnar sem hafa
yfir 3.500 tákn hver.
Hervör og Hafsteinn bróðir hennar.
“Islenska táknmálinu svipar mjög
til þess danska,” segir Hervör, “en
hvert þjóðland á sitt eigið táknmál,
þótt við séum fljót að yfirfæra táknin,
heyrnarlausir frá ólíkum þjóðlöndum
eiga auðvelt með samskipti.” Hervör
sótti félagsmálanámskeið í sex vikur
til Svíþjóðar. “Það var erfitt að fara
frá öllum börnunum, en tíminn hefði
mátt vera helmingi lengri,” segir hún.
“Ég þurfti að fá innsýn í kerfið á
Norðurlöndum, hvernig staða heyrn-
arlausra var gagnvart ríkinu og aðlaga
það síðan íslenskum aðstæðum. í
Norðurlandaráðinu var mikið sam-
starf um baráttumálin, en alltaf hefur
verið erfitt með samjöfnuð þar sem
heyrnarlausir á Islandi eru svo fáir -
um 200 manns á móti 6-7000 í Dan-
mörku.”
Allt í þágu félagsins
annarri grein félagslaganna segir:
Tilgangur félagsins er að stuðla að
auknum félagsskap þeirra, sem mál-
litlir eða mállausir eru vegna heyrnar-
leysis og vinna að hagsmunamálunr
þeirra. En félagsheimili vantaði!
“Heyrnarlausir söfnuðust gjarnan
saman heima hjá okkur,” segir Her-
vör, “það var oft þröngt á þingi í litlu
stofunni okkar, en enginn kippti sér
upp við það - tjáskiptin voru mikil-
vægari.” Það var ekki fyrr en árið
1977, að happdrættið skilaði svo góð-
um hagnaði að ráðist var í að kaupa
miðhæðina að Skólavörðustíg 21.
Hervör og Guðmundur voru aðal-
hvatamenn að kaupunum. Þau létu
heldur ekki sitt eftir liggja við end-
urbætur á húsnæðinu, en félagar unnu
sjálfir að málningu og smíðavinnu
langt fram á nætur.
Skuldbindingar voru miklar og
greiðslustaða félagsins erfið. Þá
var það að Hervör og Guðmundur
seldu nýlegan bíl sinn og lánuðu
félaginu andvirðið. “Ég var bara
launamaður hjá borginni og þetta
gekk ansi nærri manni,” segir
Guðmundur, “við vorum bfllaus
tvö ár og fengum síðan ekki nema
lítinn hluta bílverðsins til baka
vegna verðbólgunnar. En þetta
leikmannsstarf var manni svo
heilagt. Núna væri maður álitinn
eitthvað skrítinn að taka þetta inn
á sig í slíkum mæli.” Guðmundur
hlær þegar hann segist hafa fengið
heilt félag í brúðargjöf með
konunni sinni. Alvarlegri þegar hann
segir: “Þetta var orðið svo mikið hjá
okkur að við urðum að hætta.”
Guðmundur las með mörgum
heyrnarlausum fyrir bílpróf. Að fá að
taka bílpróf var eitt baráttumálið. Það
var ekki fyrr en Brandur kom með
niðurstöður úr erlendum rannsóknum
sem sýndu fram á minni slysatíðni hjá
heyrnar-lausum, að málið fékk
brautargengi. Hervör var fyrst
heyrnarlausra kvenna til að ljúka
bílprófi.
Staða heyrnarlausra í dag
eilmiklu hefur verið áorkað, en
auðvitað hefur þessi þróun
tekið langan tíma,” segir Hervör.
“Túlkaþjónustan er miklu betri, þótt
við séum eitthvað á eftir hinum Norð-
urlöndunum, alltaf verið að vitna í
hvað heymarlausir á Islandi eru fáir,
hvers vegna að vera gera þetta fyrir
svona fáa? - segja menn gjarnan.
Núna sér Samskiptamiðstöðin um
túlkaþjónustu, námskeið og rann-
sóknir á táknmálinu.”
- Ertu ánœgð með þróun mála?
“Ég er ánægð með þessa þróun, en
ekki með stöðu félagsins. Við hjónin
unnum mikið sjálfboðastarf og lögð-
um fram fjármuni til að koma fótun-
um undir félagið. Okkur finnst að illa
hafi verið farið með þá peninga. Fé-
lagið flutti að Klapparstíg, keypti nú-
verandi húsnæði á Laugavegi helm-
ingi dýrara, áður en eignin á Klappar-
stíg var seld. Nú er jafnvel hætta á því
að félagið missi þetta húsnæði. Er Fé-
lag heyrnarlausra aftur á byrjunar-
reit?” Oddný Sv. Björgvins.
20