Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.12.1996, Síða 19

Heyrnleysingjaskólanum. Heyrnar-
lausir áttu ekki marga valkosti með
frekara nám, þá var Iðnskólinn ekki
til og bóknám útilokað. “Við gátum
farið í verklegar greinar, eins og
bólstrun, skósmíðar, ljósmyndun eða
klæðskeranám og margir duglegir
menn gerðust togarasjómenn,” segir
Hervör.
- Hvað langaði þig til að lœra?
“Mig langaði alltaf í hjúkrun,”
Hervör er ekki fjarri óskastarfinu, en
hún vinnur á Borgarspítalanum, “en
mamma vildi að ég lærði að sauma.”
Hervör varð snemma sjálfstæð og lét
ekki stjóma sér. Hún vann um
tíma í frystihúsi fyrir vestan. Síð-
an kom hún aftur suður og aðstoð-
aði um tíma við gæslu heyrnar-
lausra barna í gamla skólanum
sínum. Hervör vildi læra meira og
settist í Húsmæðraskóla Reykja-
víkur við Sólvallagötu. Hús-
stjórnarnám þótti ekki lítið nám í
þá daga. Skólastjórinn, Hulda Á.
Stefánsdóttir átti heyrnarlausa
fósturdóttur sem varð góður fé-
lagi Hervarar. Heyrnarleysi dótt-
urinnar hefur kannski átt sinn þátt
í því að hjálpa Hervöru inn í
skólann. Nú eru breyttir tímar.
Nýlega sat Hervör á skólabekk í
Hamrahlíðarskóla, stundaði
enskunám í öldungadeildinni.
Hún er með enskuforrit í tölvunni
sinni og hefur mikinn áhuga á
bæði ensku og íslensku. Tölvan
hennar Hervarar þjónar líka sem
sími. Tækninýjungar samtímans
gjörbreyta samskiptum heyrnar-
lausra við hinn heyrandi heim.
Sjónvarpið var mikil bylting á sínum
tíma. “Auðvitað varð allt myndrænna
með sjónvarpinu, en maðurinn minn
þarf enn að túlka sjónvarpsefni fyrir
mig. Eg vil gjaman sjá meira textað,
eins og íslenskt efni,” segir Hervör.
“I vor útskrifast fjöldi túlka frá
Háskóla íslands. Ef mömmu dytti
núna í hug að fara út í frekara nám,
þá væri það ekkert vandamál,” segir
Ragnheiður, “áður urðu foreldrar að
treysta nær eingöngu á börn sín.”
Að nota augu sem eyru
ervör er góð í varaaflestri og
segist eiga auðvelt með að
umgangast heyrandi fólk.
“Mamma hættir ekki fyrr en fólk
skilur hana,” segir Ragnheiður hlæj-
andi, “ef einhver sem er að tala við
hana, setur varirnar í stút, biður hún
hann um að tala skýrar.” Ragnheiður
segir að heyrnarleysi móður sinnar
hafi aldrei háð þeim systkinunum,
frekar hið gagnstæða. “Sem krakki
var ég stolt af því að eiga heymarlausa
móður. Hún gaf mér annað móðurmál
sem hinir krakkarnir áttu ekki.” Og
Ragnheiður segir frá táknmálsleikjum
þeirra systkinanna, hvemig þau gátu
setið við eldhúsborðið tímunum
saman og táknað sín á milli. Systkinin
hafi líka lært að nota eyrun betur til
að geta túlkað fyrir móður sína. “Jafn-
vel lærðum við líka að nota sjónina
betur, eins og mamma gerir.” Ragn-
heiður segir móður sína snilling í að
lesa fólk út. Hún sé afar næm á til-
finningar, hvort fólki líði vel eða illa.
“Og fáir ná betra sambandi við barna-
börnin sín en hún. Mamma er svo
félagslynd og fjölskyldurækin.
Eg hefði átt erfitt með að Ijúka við
Kennaraháskólann á tilsettum tíma, ef
hún hefði ekki tekið að sér að passa
nokkurra mánaða gamlan son minn.
“Hvernig geturðu beðið mömmu þína
um að passa?” sögðu skólasystur mín-
ar með undrunarhreim í röddinni.
Aldrei hafði það hvarflað að mér, að
hún gæti það ekki. Engum treysti ég
betur til að passa barnið mitt.”
Fimm börn á átta árum
ervör eignaðist fimm börn á átta
árum, “og fékk aldrei neinn
stuðning eða hjálp,” segir hún stolt.
Hún játar samt að hafa verið óörugg
með fyrsta barnið, eins og flestar
mæður em. “Með annað bam var þetta
auðvelt. Ég fann út svefnkerfi hvers
barns og Guðmundur var vekjara-
klukkan mín á næturnar. I dag styðjast
mæður við ljósakerfi, ljós á vekjara-
klukkunni, ljós þegar síminn hringir.
Ekkert slíkt þekktist þá.” Börnin urðu
fljótlega eyru Hervarar. “Mjög
snemma tóku þau á sig ákveðna
ábyrgð á heimilinu. Rétt farin að
ganga, þegar þau fóru að toga í
pilsfaldinn minn þegardyrabjall-
an hringdi. Strax komin til að
túlka, ef einhver skildi ekki
mömmu þeirra.” Hervör þurfti
snemma að vera hörð af sér. Ungri
falin mikil ábyrgð, fimmtán ára
bundin þagnarskyldu og treyst til
að túlka í viðkvæmum dómsmál-
um. Allt þetta hefur gert hana
sterka og sjálfstæða, eins og hún
eigi ekki við erfiða fötlun að
stríða. “Mamma hefur getað
styrkt sjónrænt skyn sitt og er
mjög nösk á að lesa út barna-
börnin sín, fljót að átta sig á því
ef einhver er leiður,” segir Ragn-
heiður.
Félag heyrnarlausra
stofnað
ervör var einn aðalhvata-
manna þess, að Félag
heyrnarlausra var stofnað 1960.
“Brandur skólastjóri undirbjó
félagsstofnunina og er í raun stofnandi
félagsins,” segir Hervör. Þau Brandur
og Hervör unnu síðan saman að fyrstu
lögum félagsins, eins og svo mörgu
öðru. Þótt Hervör hafi verið með
stóran barnahóp, var hún virkur
stjórnarmaður frá fyrstu tíð og sat í
stjórn Félags heyrnarlausra í sautján
ár. Þegar börnin fóru að stækka tók
hún að sér formannsembættið frá
árinu 1974 til 1983. Hervör var kjör-
inn fulltrúi íslands í Norðurlandaráði
heyrnarlausra og átti sæti þar í tíu ár.
“Á þessum tíma var formannsstarfið
mjög krefjandi sjálfboðavinna sem
kostaði mikið aukaálag fyrir fjöl-
skylduna. Ég fékk aldrei borguð laun,
eins og tíðkast í dag,” segir Hervör,
“aðeins dagpeninga þegar ég sótti
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
19