Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.03.2001, Blaðsíða 11

ARNBJÖRG
SVEINSDÓTTIR
Greiddi atkvæði með
áframhaldandi skerðingu.
Sératkvæði.
Dómur Hæstaréttar
Mál þetta dæma hæsta-
réttardómararnir Garðar
Gíslason, Guðrún Erlends-
dóttir, Haraldur Henrysson,
Hrafn Bragason og Pétur
Kr. Hafstein.
Aðaláfrýjandi skaut máli
þessu til Hæstaréttar með
stefnu 23. mars 2000. Hann
krefst aðallega sýknu af
öllum kröfum gagnáfrýj-
anda og málskostnaðar í
héraði og fyrir Hæstarétti.
Til vara krefst hann þess, að
„stórkostlega verði lækkuð
tildæmd viðurkenningar-
krafa” um að honum hafi
verið óheimilt ffá 1. janúar
1994 á grundvelli 2. mgr. 4.
gr. reglugerðar nr. 485/1995
að skerða tekjutryggingu
örorkulífeyrisþega í hjú-
skap með þvi að telja helm-
ing samanlagðra tekna
beggja hjóna til tekna líf-
eyrisþegans í því tilviki, er
maki er ekki lífeyrisþegi, og
að staðfest verði ákvæði
ÁRNI RAGNAR
ÁRNASON
Greiddi atkvœði með
áframhaldandi skerðingu.
héraðsdóms um, að aðal-
áfrýjandi skuli vera sýkn af
þeirri kröfu gagnáfrýjanda,
að frá 1. janúar 1999 hafi
honum verið óheimilt að
skerða tekjutryggingu
örorkulífeyrisþega í hjú-
skap samkvæmt 5. mgr. 17.
gr. laga nr. 117/1993 um
almannatryggingar, sbr. 1.
gr. laga nr. 149/1998. Til
þrautavara krefst aðaláfrýj-
andi þess, að kröfur gagn-
áfrýjanda verði lækkaðar. í
vara- og þrautavarakröfum
krefst hann þess, að máls-
kostnaður í héraði og fyrir
Hæstarétti verði felldur
niður.
Gagnáfrýjandi áfrýjaði
málinu 29. maí 2000. Hann
krefst aðallega staðfesting-
ar héraðsdóms með þeirri
breytingu, að einnig verði
viðurkennt með dómi
Hæstaréttar, að aðaláfrýj-
anda hafi frá 1. janúar 1999
verið óheimilt að skerða
tekjutryggingu örorkulíf-
eyrisþega í hjúskap
samkvæmt 5. mgr. 17. gr.
laga nr. 117/1993, sbr. 1. gr.
laga nr. 149/1998, og að
aðaláfrýjandi verði dæmdur
til að greiða málskostnað í
héraði. Til vara krefst hann
staðfestingar héraðsdóms
með þeirri breytingu, að
aðaláfrýjandi verði dæmdur
til að greiða málskostnað í
héraði. Þá krefst hann máls-
kostnaðar fyrir Hæstarétti.
I.
Núgildandi lög um
almannatryggingar eiga
rætur sínar að rekja til laga
nr. 26/1936 um alþýðu-
tryggingar, sem byggðu á
frumvarpi sem flutt var á
Alþingi árið 1935. Sam-
kvæmt greinargerð, sem
fylgdi frumvarpinu, var það
aðaltilgangur laganna að
þær fjárhagslegu byrðar,
sem þeim var ætlað að
mæta, yrðu engum borgara
þjóðfélagsins ofurefli. Ætl-
unin var samkvæmt þessum
lögum að framkvæma elli-
og örorkutryggingar á
hreinum tryggingagrund-
velli.
í greinargerð með frum-
varpi, sem varð að lögum
um almannatryggingar nr.
24/1956, sagði að um væri
að ræða tvær meginstefnur í
almannatryggingum og þar
af leiðandi tvenns konar
tryggingakerfi. Annars
vegar væri kerfi, sem
byggði á tryggingasjón-
armiði, þannig að iðgjalda-
greiðslur hinna tryggðu
sköpuðu rétt til bóta að
uppfylltum ákveðnum skil-
yrðum, og væru bætur sam-
kvæmt því þá háðar ið-
gjaldagreiðslum fyrir
ákveðið tímabil. Hins vegar
væri kerfi, sem byggði að
meira eða minna leyti á
framfærslusjónarmiði þar
sem þörf hinna tryggðu til
bóta hefði áhrif á bóta-
greiðslur, og iðgjalda-
greiðslur væru að jafnaði
ekki skilyrði fyrir bótarétti.
Fyrrnefhda kerfið byggði á
myndun sjóða til þess að
standa straum af kostnaði
við tryggingarnar og krefð-
ist þess að gildi þeirra pen-
inga, sem iðgjöldin væru
greidd með, væri hið sama
og gildi þeirra peninga, sem
bæturnar væru greiddar
með, oft áratugum eftir að
iðgjöldin, eða verulegur
hluti þeirra, væri greiddur.
Var í greinargerðinni ekki
talið að á Islandi væru skil-
yrði til að halda uppi al-
mennum tryggingum á
þessum grundvelli. Því
hefði verið farið bil beggja
með almannatrygginga-
lögum nr. 50/1946, en sam-
kvæmt þeim væri ætlast til
að lífeyrir væri greiddur án
tillits til tekna. Þó væri með
bráðabirgðaákvæði, sem
gilti enn á árinu 1956,
ákveðið að skerða lífeyrinn,
ef aðrar tekjur færu fram úr
vissu marki.
Með lögum nr. 86/1960
um bráðabirgðabreyting á
lögum nr. 24/1956 var gerð
breyting á þeim lögum,
meðal annars til hækkunar
á örorku- og ellilífeyris-
greiðslum og til þess að
jafna stöðu hjóna annars
ÁRNI
JOHNSEN
Greiddi atkvœði með
áframhaldandi skerðingu.
vegar og einstaklinga hins
vegar. Samkvæmt eldri lög-
um var hjónalífeyrir, þegar
bæði hjónin fengu lífeyri,
20% lægri en lífeyrir
tveggja einstaklinga, en
með lagabreytingunni varð
munurinn aðeins 10% og
var hámark makabóta þann-
ig hækkað úr 60% af ein-
staklingslífeyri í 80%, en
heimilað var að greiða eig-
inkonum elli- og örorkulíf-
eyrisþega makabætur ef
sérstakar ástæður væru fyrir
hendi. Með nýjum heildar-
lögum um almannatrygg-
ingar nr. 40/1963 var heim-
ild til greiðslu makabóta
breytt þannig að þær tak-
mörkuðust ekki við eigin-
konur ellilífeyrisþega held-
ur maka.
Frá upphafi almanna-
trygginga hefur við úthlut-
un örorkulífeyris verið höfð
hliðsjón af eignum og tekj-
um umsækjanda og maka
hans. Þá var almenn heim-
ÁSTA
MÖLLER
Greiddi atkvæði með
áframhaldandi skerðingu.
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
11