Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.06.2001, Síða 25

Félagar í Klúbbnum Geysi
verða því að stilla
væntingum i hóf. Þó
mega þeir ekki falla
í þá gryfju að vænta
of lítils af sjúk-
lingum.
I klúbbhúsunum
eins og Geysi hefur
jöfnum höndum ver-
ið unnið með áhuga
fólks og störf. Laun
verða að vera í sam-
ræmi við unnin
störf. Ræða verður
ítarlega samhengi
efnahagslegra og
pólitískra aðstæðna.
Oft fá sjúklingar og
fagfólk litlu ráðið
þar um. Ég vona að uppsprettuhús
eigi eftir að blómstra hér á landi.”
Margt að óttast, lítil von!
Elín Ebba sagði síðan: “Ég er
hrædd um að geðsjúklingar hafi
margt að óttast og litils að vænta í
sambandi við atvinnuendurhæfingu.
Þetta stafar af því að geðveiki leggst
á hvern og einn með ólíkum hætti og
það hentar illa læknavísindunum. Við
erum ætíð að finna meðallausnir þótt
við séum að vinna með öfgarnar.
Fjöldalausnir duga okkur ekki í þess-
ari vinnu heldur verður að leysa
vanda hvers og eins.
Það er því gríðarlega mikilvægt að
finna rétt starf fyrir hvern og einn þar
sem tekið er tillit til hæfileika og
getu. Þetta er flókið verk sem fáir
ráða við og sérþekkingu þarf til. Slík
vinna hefur ekki haft forgang í
kerfinu. Það skapar einnig ákveðinn
vanda að ýmsir sem vinna að mis-
munandi þáttum þjónustunnar við
geðfatlaða ræða ekki saman. Á stofn-
unum er atvinnuendurhæfing oft í
eins konar tómarúmi án samhengis
við nokkuð annað.
Eru íslendingar bestir?
Þau ykkar sem eruð gestkomandi
hér á landi hafið kannski heyrt að á
íslandi eru fallegustu konurnar,
sterkustu karlmennirnir, hreinasta
vatnið, loftið og besta sólskinið.
Hvers vegna tók það okkur 50 ár að
uppgötva uppsprettuhúsin úr því að
við erum svona klár? Gæti ein
ástæðan verið sú að hugmyndafræði
læknisfræðinnar eigi sér sterkar rætur
hér á landi? Hugmyndafræði læknis-
fræðinnar og klúbbhúsanna eiga
ekkert sameiginlegt og ef klúbbhúsin
ná árangri er það ákveðin ógnun við
leiðir læknisfræðinnar.
Þess verður líka að geta að það hef-
ur enginn þrýstingur komið frá neyt-
endum í geðheilbrigðismálum. Sam-
tök geðfatlaðra hafa oftast kvartað
undan því við stjórnmálamenn að
skorið hafi verið niður hér og þar. í
staðinn ættu neytendur að fá stjórn-
málamenn í lið með sér og kreijast
úrbóta sér til handa. Ég hef unnið
nógu lengi innan heilbrigðiskerfisins
til þess að vita að breytingar gerast
ekki innanfrá. Breytingar verða að-
eins þegar þrýst er á utanfrá. Samtök
og hagsmunafélög sjúklinga geta
verið í lykilhlutverki við að safna
upplýsingum frá sínu fólki um hvað
beri að leggja áherslu á miðað við
þarfir þess. Pólitíkusar vilja hafa
áhrif til góðs þannig að þeir myndu
fagna slíku samstarfi.”
Atvinnurekendur eru hrœddir
við geðfatlaöa
Atvinnuveitendur veigra sér við að
ráða geðfatlað fólk í vinnu því að þeir
eru hræddir við geðsjúkdóma. Berj-
ast þarf gegn ýmsum fordómum. Elín
Ebba sagðist skilja vinnuveitendur
mæta vel, en þeirra vandi væri að þeir
vissu nær ekkert um þessa sjúkdóma.
Atvinnuveitendur hafa margir hverjir
haft slæma reynslu af geðsjúku fólki
vegna þess að þeir nutu ekki stuðn-
ings frá fagfólki og vissu því ekki
hvernig hægt var að bregðast við til
þess að aðlaga vinnuumhverfið.
Geðfatlað fólk þarf ekki eingöngu á
þjálfun til starfa að halda heldur
einnig aðstoð við að
halda starfinu.
Rannsóknir sýna að
starfslöngun og
áhugahvöt er for-
senda þess að fólk
haldi starfi sínu.
Flestir sem eiga við
geðræn vandamál að
stríða missa starfs-
löngunina og félags-
leg samskipti fara
forgörðum. Jafnvel
geta þessir einstakl-
ingar tekið leiðbein-
ingum sem gagnrýni
sem stafi af því að
vinnuveitandinn vilji
losna við þá. Það er
því rík ástæða til þess að leggja
áherslu á samskiptahæfni og auka
þekkingu vinnuveitenda á fötluninni.
Starfsfólk og geðsjúklingar
þjást affordómum
Elín Ebba sagði að fordómar væru
versti óvinur fólks. Fólk með geðræn
vandamál þjáist engu síður af þeim
en aðrir; það hugsar oft um athafnir
sínar á neikvæðan hátt og finnur sér
allt til foráttu í stað þess að telja fram
kosti sína.
Fordómar eru einnig fyrir hendi
innan sjúkrastofnana og starfsfólk
verður að horfast í augu við þessa
staðreynd. Sem dæmi má nefna að
starfsmenn borða yfirleitt ekki með
sjúklingum. Hvernig getur fólk ann-
ast þá sem það getur ekki borðað
með?
Þá minntist hún á að hér á landi
fengju sjúklingar yfirleitt ekki tæki-
færi til að vinna á sjúkrastofnunum.
Sjúklingar eru yfirleitt sendir út af
stofnunum til vinnu og fá þá einatt
láglaunastörf. I raun og veru þyrfti að
marka þá stefnu að sjúklingar gætu
fengið vinnu innan stofnananna; nóg
er fyrir þá að gera þar því að stöðug
mannekla er á spítölunum. Þess
vegna þyrfti að sjá til þess að ólík
störf væru fyrir hendi handa fólki
sem er í atvinnutengdri endurhæf-
ingu; heilbrigðisstarfsfólk verður að
sýna svo að ekki verði um villst að
það geti unnið með geðsjúkum svo
að aðrir ráði þá einnig til vinnu.
Elín Ebba benti einnig á að allir
ættu rétt á að verða veikir. Þess vegna
er engin ástæða til þess að bregðast
illa við þótt geðfatlaður einstaklingur
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
25