Bændablaðið - 20.05.2020, Blaðsíða 2

Bændablaðið | Miðvikudagur 20. maí 20202
Skrifað var undir samkomulag
um endurskoðun á samningi um
starfsskilyrði garðyrkjubænda á
fimmtudaginn. Í samkomulaginu
felst meðal annars að stefnt verður
á 25 prósenta aukningu á fram-
leiðslu á íslensku grænmeti á næstu
þremur árum. Fjölbreytni rækt-
unar grænmetis mun aukast og
stuðningur við niðurgreiðslu flutn-
ings- og dreifikostnað rafmagns
verður aukinnn og fyrirkomulag
þess einfaldað.
Þá verður fjármagn til aðlögun-
ar að lífrænum framleiðsluháttum
aukið og stefnt verður að því að
garðyrkjan verði að fullu kolefnis-
jöfnuð árið 2040.
Fulltrúar Bændasamtaka Íslands,
Sambands garðyrkjubænda og stjórn-
valda skrifuðu undir samkomulagið,
sem verður einn af fjórum búvöru-
samningum.
Fjármagn til garðyrkjusamningsins
aukið um 200 milljónir
Í tilkynningu frá atvinnuvega- og ný-
sköpunarráðuneytinu kemur fram að
markmið samkomulagsins sé meðal
annars að stuðla að framþróun og ný-
sköpun í garðyrkjunni með áherslu
á aðgerðir í loftslagsmálum. Við
næstu endurskoðun samningsins árið
2023 er markmiðið að framleiðsla
á íslensku grænmeti hafi aukist um
25 prósent, miðað við meðalfram-
leiðslu áranna 2017 til 2019, meðal
annars í því skyni að auka mark-
aðshlutdeild innlendrar framleiðslu.
Samkomulagið gildir út árið 2026.
„Auknir fjármunir verða lagðir í
garðyrkjusamninginn sem nema 200
milljónum króna á ári. Aukningin
kemur til framkvæmda strax á þessu
ári. Þeir nýtast m.a. til beingreiðslna
vegna raforkukaupa, aðgerða í
loftslagsmálum, þróunarverkefna og
til fjölbreyttari ræktunar á grænmeti
hér á landi,“ segir í tilkynningunni.
Garðyrkjan verði kolefnisjöfnuð
Ásamt því að íslensk garðyrkja
verður að fullu kolefnisjöfnuð árið
2040 er stefnt að því að allar afurðir
frá íslenskum garðyrkjubændum
verði vottaðar sem kolefnishlut-
lausar fyrir þann tíma. Þetta verði
meðal annars gert með því að
byggja upp þekkingu á losun og
bindingu kolefnis, vinna að bættri
meðhöndlun og nýtingu aðfanga
og áburðar, minni sóun, markvissri
jarðrækt, aukinni sjálfbærni og
öðrum þeim aðgerðum er miða að
því að kolefnisjafna búskap. Auka
þurfi beina ráðgjöf og fræðslu til
bænda um loftslagsmál og skoða
á innleiðingu fjárhagslegra hvata
fyrir íslenska garðyrkju til að ná enn
frekari árangri í að auka bindingu.
Beingreiðslur vegna flutnings-
og dreifingarkostnaðar raforku
„Fyrirkomulagi á niðurgreiðslum á
raforku verður breytt með þeim hætti
að ylræktendum verða tryggðar
beingreiðslur vegna lýsingar í stað
niðurgreiðslu kostnaðar. Þetta er
gert til þess að stuðla að hagfelldari
starfsskilyrðum greinarinnar.
Hámarksstuðningur beingreiðslna
vegna lýsingar á hvern framleiðenda
verður mest 17,5% af þeirri
heildarfjárhæð sem til ráðstöfunar er
á viðkomandi rekstrarári. Fjármunir
til beingreiðslna vegna flutnings- og
dreifingarkostnaðar raforku verða
375 milljónir króna á árinu 2020.
Fjölbreyttari ræktun
nýtur beingreiðslna
Við samninginn bætist nýr flokkur
beingreiðslna vegna ræktunar á
öðrum grænmetistegundum en
gúrkum, paprikum og tómötum.
Heildarfjárhæð verður 37 milljónir
króna á ári. Greiðslurnar hefjast
strax á þessu ári.
Veittir verða sérstakir jarðrækt-
arstyrkir til útiræktunar á grænmeti
og garðávöxtum til manneldis. Ekki
er greitt framlag fyrir ræktun undir
einum hektara. Þar er meðal annars
um að ræða allar afurðir til mann-
eldis sem vaxa neðanjarðar eins og
kartöflur, rófur, gulrætur, næpur og
aðrar sambærilegar afurðir. Afurðir
ræktaðar ofanjarðar, s.s. blómkál,
hvítkál, kínakál, rauðkál og aðrar
sambærilegar afurðir geta einnig
notið jarðræktarstyrkja en þar verð-
ur upphæð fyrir hvern ræktaðan
hektara hærri, þar sem kostnaður
við þá framleiðslu er umtalsvert
meiri. Framlög til jarðræktarstyrkja
verða 70 milljónir króna á ári.
Rannsókna-, tilrauna-
og þróunarstarf
Atvinnuvega- og nýsköpunar-
ráðuneytið greiðir þróunarfé til
garðyrkjuverkefna. Markmið þess
er að styðja við fræðslu, rannsóknir,
leiðbeiningarþjónustu og framþróun
í garðyrkju. Styrkhæf eru; ráðgjaf-
arverkefni, kynningarverkefni,
rannsókna- eða tilraunaverkefni,
vöruþróunar verkefni, verkefni sem
miða að því að draga úr losun gróð-
urhúsalofttegunda og endurmenntun-
arverkefni.
Lífræn framleiðsla
Greidd verða aukin framlög til að-
lögunar að lífrænum framleiðslu-
háttum í garðyrkju. Markmiðið er
að aðstoða framleiðendur við að
uppfylla þær kröfur sem lífræn
garðyrkjuframleiðsla hefur í för
með sér og auka framboð slíkra
vara á markaði.
Gagnagrunnur um
matvælaframleiðslu
Atvinnuvega- og nýsköpunar-
ráðuneytið stefnir að því að setja á
fót gagnagrunn og mælaborð sem
heldur utan um upplýsingar um
matvælaframleiðslu á sviði land-
búnaðar á Íslandi, þ.m.t. garðyrkju.
Nauðsynlegt er að hafa yfirsýn
yfir framleiðslu, sölu og birgðir í
landinu m.a. vegna fæðuöryggis
og slíkur gagnagrunnur eykur auk
þess gagnsæi. Upplýsingarnar munu
endurspegla birgðastöðu innlendra
garðyrkjuafurða og verða uppfærðar
með reglulegu millibili innan hvers
árs.
Tollvernd
Samningsaðilar munu á árinu 2020
láta greina hagkvæmni þess að
taka upp uppskerutengdar greiðslur
vegna útiræktaðra garðyrkjuafurða
og kartaflna gegn mögulegri niður-
fellingu og/eða lækkun tollverndar.
Niðurstöður skulu metnar við endur-
skoðun samningsins árið 2023,“ segir
í tilkynningunni.
Skapa forsendur til
að auka framleiðslu
Í tilkynningunni er haft eftir
Kristjáni Þór Júlíussyni, sjávar-
útvegs- og landbúnaðarráðherra,
að samningurinn marki tímamót
fyrir íslenska garðyrkju. „Stærsta
breytingin er sú að við erum að
stórauka framlög til að niðurgreiða
flutnings- og dreifingarkostnað raf-
magns og auka við jarðræktarstyrki
til að stuðla að fjölbreyttari ræktun
á grænmeti hér á landi. Með því
erum við að skapa forsendur til að
auka framleiðslu á íslensku græn-
meti um 25% á næstu þremur árum
og auka þannig markaðshlutdeild
innlendrar framleiðslu. Til viðbótar
eru í samkomulaginu fjölmörg at-
riði sem munu styrkja íslenska
garðyrkju og allan íslenskan land-
búnað til lengri tíma, m.a. með
því að setja á fót mælaborð fyrir
landbúnaðinn. Samantekið er ég
afskaplega stoltur og ánægður með
þetta samkomulag. Við erum að
fjárfesta í framtíðinni og fanga þau
tækifæri sem við okkur blasa í ís-
lenskri garðyrkju.“
Mikil sóknarfæri í garðyrkju
Gunnar Þorgeirsson, formaður
Bænda samtaka Íslands, segir af
þessu tilefni að fagnaðarefni sé
að búið sé að ljúka endurskoðun
garðyrkjusamningsins á þessum
undarlegu tímum. „Mikill skiln-
ingur er meðal neytenda að styrkja
íslenska framleiðslu. Í samningnum
vega þyngst áhrif hans á útiræktun-
ina. Við sem framleiðendur höfum
haft miklar áhyggjur af þeirri fram-
leiðslu undanfarin ár, þar sem of
fáir bændur hafa séð sér hag í að
stunda hana. Hart hefur verið sótt að
framleiðslunni á grundvelli afnáms
tolla og takmarkaðs stuðnings. Sá
skilningur samningsaðila og þær
áherslur sem lúta að tollvernd ís-
lenskrar garðyrkju, lífrænni ræktun
og umhverfismálum eru jákvæðar.
Mikil sóknarfæri eru í garðyrkju
almennt og ekki síst hér á okkar
hreina landi þar sem við njótum
þeirra forréttinda að vökva okkar
afurðir með hreinu drykkjarvatni.
Eins og segir í slagorðum garð-
yrkjubænda: „Íslenskt grænmeti, þú
veist hvaðan það kemur“ og „blóm
gera kraftaverk“.“
Samkomulagið var undirritað
af hálfu Bændasamtaka Íslands
og Sambands garðyrkjubænda.
Kristján Þór Júlíusson sjávarút-
vegs- og landbúnaðarráðherra og
Bjarni Benediktsson fjármála- og
efnahagsráðherra, undirrituðu
samninginn fyrir hönd stjórn-
valda með fyrirvara um samþykki
Alþingis á nauðsynlegum laga-
breytingum. Gunnar Þorgeirsson,
formaður Bændasamtaka Íslands,
skrifaði undir fyrir hönd samtak-
anna, Helga Ragna Pálsdóttir, vara-
formaður Sambands garðyrkju-
bænda, fyrir hönd garðyrkjubænda
og Unnur Brá Konráðsdóttir, sem
formaður samninganefndar ríkis-
ins. /smh
FRÉTTIR
www.kofaroghus.is - sími 553 1545
339.000 kr.
Tilboðsverð
BREKKA 34 - 9 fm
518.000 kr.
Tilboðsverð
STAPI - 14,98 fm
389.000 kr.
Tilboðsverð
NAUST - 14,44 fm
34 mm
34 mm44 mm
Ítarlegar upplýsingar og teikningar ásamt ýmsum öðrum fróðleik
má finna á vef okkar
VORTILBOÐ Á GARÐHÚSUM!
Endurskoðun á samningi um starfsskilyrði garðyrkjubænda:
Auka framleiðslu á grænmeti um
25 prósent á næstu þremur árum
Við undirskrift samningsins, talið frá vinstri, formaður samninganefndar ríkisins, Helga Ragna Pálsdóttir, varaformaður Sambands garðyrkjubænda, Kristján Þór Júlíusson, sjávarútvegs- og
landbúnaðarráðherra, Bjarni Benediktsson fjármálaráðherra og Gunnar Þorgeirsson, formaður Bændasamtaka Íslands. Mynd / Tjörvi Bjarnason