Bændablaðið - 20.05.2020, Blaðsíða 52

52 Bændablaðið | Miðvikudagur 20. maí 2020
Um 40 km frá miðborg Chicago
má finna þennan veglega
grasagarð sem stofnaður var árið
1972. Því miður var Al Capone
þá löngu látinn, svo hann náði
ekki að heimsækja þennan fínan
garð á sínum heimaslóðum. Það
mætti næstum því kalla þetta
vatnsgarð, því vatn spilar hér
svo stórt hlutverk.
Garðurinn er í raun samansafn
2,5 milljón plantna í 27 görðum
sem dreifast yfir níu eyjar á
rúmum 150 hekturum undir þessu
nafni. Aðgangur að garðinum er
frír og hér er opið allt árið.
Samstarf garðsins við
menntastofnanir er mikið en
einnig er áhersla á að fræða gestina
og sést það víða um garðinn. Einn
hluti er t.d. tekinn undir ræktun
ávaxta og grænmetis og er hægt
að kynna sér ræktunaraðferðir og
möguleika varðandi vaxtarmótun
og fleira gagnlegt þar. Þessi nálgun
er um margt aðdáunarverð, að geta
miðlað reynslu og þekkingu með
þessum skýra hætti til forvitinna
gesta.
Matvælaræktun
Einstaklingur sem veltir fyrir
sér að hefja ræktun á grænmeti
eða ávöxtum í eigin garði getur
heimsótt þann hluta grasagarðsins,
rölt um svæðið og velt fyrir sér
hvaða nytjajurtir henta best. Þarna
fær viðkomandi t.d. upplýsingar
um hvaða ávaxtayrki hafa reynst
vel í nágrenninu um langa hríð,
sem og hvaða rótarstofnar
gætu verið heppilegastir. Þetta
getur oft reynst mun betur
en að treysta sölumanni með
stóran lager af plöntum sem eru
jafnvel óheppilegar fyrir þennan
einstakling. Hvernig á svo að stýra
vexti til að hámarka nytjar, nýta
sem best plássið sem þú hefur,
verjast óværum, velja saman
ólíkar tegundir?
Þarna má einnig finna svæði
sem veitir almennt hugmyndir
og ráð varðandi ræktun plantna á
óhentugum svæðum eða jafnvel
án eiginlegs garðs. Enn fremur
ábendingar varðandi hin ýmsu
áhöld, umhverfismál og náttúruna
almennt. Skilti sem veita ekki bara
upplýsingar um plöntur, heldur
einnig heppilegar samsetningar
í görðum, hugmyndir um lita­
palettur, áferð o.fl.
Dæmi um upplýsingaskilti sem
hjálpar til með litaval í garðinum
situr t.d. við blöndu rauðfjólublárrar
dahliu, lime litaðrar Iresine herbstii,
fjólubláa ilmexir (agastache) og gult
flauelsblóm. Skiltin skýra þá m.a.
af hverju þessi samsetning lita og
áferða gæti verið heppileg í garðin­
um. Hér er yfirhöfuð mjög áber­
andi áhersla á að veita almenningi
víðfeðma fræðslu, með praktíska
nálgun.
Skýjasnyrting er ekki bara
flugvélaklósett
Svo margir hlutar þessa garðs eru
jafnt áhugaverðir sem og fallegir að
heimsækja. Mig langar að nefna sér­
lega fallega Japansgarðinn þeirra.
Indælt að rölta um í rólegheitunum,
skoða, njóta og láta hugann reika.
Þar má finna mörg dæmi um það
sem nefnist á ensku „cloud pruning“,
trjáformun sem gæti þá útlagst
á íslensku sem „skýjasnyrting“.
Aðferð sem sumir vilja meina að
gangi frekar út á að finna innri sál
trjáplöntunnar en að fjarlægja dauðar
greinar. Skýjasnyrting er oft notuð
til að láta tré líta út eldri, eða hið
minnsta að þau virðist hafa átt mun
áhugaverðara líf en þau hafa í raun
átt, jafnvel með áherslu á óvenju­
legan greinavöxt.
Á þessum slóðum er einnig
gott að íhuga heimsókn í Morton
trjásafnið (e. arboretum) sem spann­
ar um sjö km2 af fallegri náttúru,
ekki svo fjarri garðinum.
https://www.chicagobotanic.org/
http://www.mortonarb.org/
UTAN ÚR HEIMI
Grasagarður
Eplatré vaxtarstýrt sem veggtré eftir „espalier“ forminu.
Eplatré vaxtarstýrt sem veggtré eftir „espalier“ forminu.Kristján Friðbertsson.
Samsett mynd af vatnaliljum, sem sýnir þær jafnt blómstrandi sem og með
knúpa, ásamt því að sýna vatnaliljublöð (diska) sem hafa opnast sem og
eitt sem á eftir að opnast.
Samsett mynd af útsýni að eyjum Japansgarðs og öðru vatni sem skilur að
eyjar grasagarðsins.
Á vatnalilju blómknúp, drekafluga
lenti. Ljósmyndunar happ mig henti.Lágvaxinn en langur gosbrunnur brýtur upp göngusvæði milli tveggja garða.