Fjölrit RALA - 10.05.1988, Qupperneq 80

76
Norræni genbankinn (RL 196)
Áslaug Helgadóttir og Snorri Baldursson
ísland hefur tekið þátt í störfum Norræna genbankans frá stofnun hans 1979.
Markmið bankans er að varðveita og skrá erfðabreytileika í öllum plöntutegundum sem hafa
hagnýtt gildi í landbúnaði og garðyrkju og þjóna með því plöntukynbótamönnum og öðrum
rannsóknamönnum á sviði jarðræktar.
Á undanförnum árum hefur verið gert sérstakt átak í að safna íslenskum stofnum af
mel og hefur 22 stofnum verið safnað víðs vegar um landið. Hefur hluta þeirra verið sáð
út í samanburðarathugun á Geitasandi.
Haustið 1987 var safnað um 200 stöngullaukum af villilauk á Bæ í Bæjarsveit,
Borgarfirði. Þar vex hann í túnjaðri innan um hálíngresi, háliðagras, húsapunt, túnsúru og
fleiri tegundir. Vitað er að villilaukurinn hefur vaxið á Bæ um langan aldur og herma
munnmæli að hann hafi verið fluttur þangað af Hræreki biskupi (1030-1049) sem stofnaði
til fyrsta klausturs og skólahalds á íslandi að Bæ.
Einnig var safnað berjum af reyniviði í Vatnsfirði á Barðaströnd, þar sem reyniviður
vex villtur. Aðeins örfá tré báru ber og komu flest berin sem safnað var af u.þ.b. 15
trjám.
Nokkrir íslenskir gulrófnastofnar eru í vörslu Rala og sumarið 1986 voru 10 slíkir
stofnar bornir saman á Korpu. I ljós kom að breytileiki í ýmsum útlits- og
vaxtareiginleikum er þó nokkur milli þeirra en flest bendir þó til þess að þeir eigi sér
sameiginlegan erfðamassa.
TÆRunda- og stofnaprófanir til landgræðslu (RL 67)
Áslaug Helgadóttir
Árið 1986 lauk tveimur umfangsmiklum stofnaprófunum á hálendinu. Við Gunnarsholt,
Búrfell og Hrauneyjafoss var sáð 47 grasstofnum 1980 og á þremur stöðum á Auðkúlu- og
Eyvindarstaðaheiði var sáð 10 grasstofnum 1981. í þessum tilraunum voru könnuð áhrif
beitar og áburðarsveltis á gengi stofnanna. Aðeins örfáir stofnar reyndust nógu
vetrarþolnir til þess að unnt sé að mæla með sáningu þeirra. Á friðuðu landi bar
beringspuntur frá Alaska af öllum öðrum stofnum. Fast á hæla honum komu íslensk
snarrót og túnvingulsstofnarnir Leik og Sturla (14. mynd). Snarrót þoldi hins vegar beit
best allra stofna. í ljós kom að vallarsveifgras þoldi áburðarskort að jafnaði betur en
túnvingull. Gengi stofnanna var nokkuð misjafnt eftir tilraunastöðum. Ræður þar ugglaust
mestu misjafnt veðurfar og ólíkir jarðvegsþættir. Á grundvelli niðurstaðna úr þessum
athugunum var mælt með því að sáð væri blöndu af vel aðhæfðum stofnum og
náttúruöflunum látið eftir að vinsa úr þá stofna sem best henta á hverjum stað.
Til þess að prófa þessa tilgátu var lögð út ný stofnatilraun á Hafinu norðan Búrfells
sumarið 1986. Þar var sáð íslenskri snarrót og beringspunti í blöndu með ýmsum
grasstofnum, s.s. Leik og 0305 túnvingli, Fylkingu vallarsveifgrasi og íslensku
blásveifgrasi. Eru tilraunareitir bæði friðaðir og beittir og áburðarskammtar eru tveir.